Радио спорт

ТӨВ РАДИО КЛУБ БАЙГУУЛАГДСАН НЬ

Монгол улсын Радио спортын анхны байгууллага болох Төв Радио Клуб нь Ардын Цэрэгт Туслах Сайн Дурын нийгэмлэгийн (одоогийн БХТН) харьяанд 1958 оны 4-р сарын 15-нд байгуулагдав. Клубын анхны даргаар М.Тэрбиш томилогдон ажиллаж эхэлсэн бөгөөд дарга, радио чимээний багш гэсэн хоёр орон тоотойгоор ажлаа эхэлжээ. 1958 оны есөн сараас Ц.Бямбажав багштай анхны радиочимээний дугуйланг 20 орчим сонсогчтойгоор ажиллуулж эхлэв. Анхны энэ дугуйланг Жа.Дулмаа, Х.Чулуун нарын дөрвөн хүүхэд гуравдугаар зэрэгтэй төгсссөн байна. Клуб байгуулагдахын урьд жил ЗХУ-ын ДОСААФ-аас уригдан ирсэн мэргэжилтэн Казимир Николаевич Журавецкийн удирдлагаар “Пурк-24” коммутатороор тоноглосон радио чимээний танхим байгуулж радио чимээний буюу морзийн сургалт явуулж улс ардын аж ахуй, батлан хамгаалахын салбаруудад чухал шаардлагатай байсан мэргэжлийн холбоочин (радистуудыг) бэлтгэж эхэллээ. Үүний зэрэгцээгээр радиоспортын тамирчдыг бэлтгэх үйл ажиллагаагаа эхэлсэн байна. Клубт сонирхогчийн радио холбооны шинэ төрлийг бий болгохоор цэргийн холбооны инженер С.Пүрэв, Д.Дулам нар Монгол улсад анх удаа богинодолгионы нэвтрүүлэгч угсарч, JT1KAA клуб станцыг үүсгэн байгуулсан юм.1963 онд клубт мэргэжилтэнээр ирж ажилласан В.В.Белоусов өөрийн хүү Андрейгийн хамт Радио пеленгацийн анхны дугуйланг үүсгэн байгуулсан төдийгүй энэ төрлийн тэмцээнийг анхлан зохиожээ. Үүний дараа Зөвлөлтөд нэг жилийн курсэд суралцаж ирсэн Дагдандорж клубт радиопеленгацийн орон тооны багшаар ажиллан, байнгын курс, дугуйланг ажиллуулж, хотын аварга шалгаруулах анхны тэмцээнийг явуулсан билээ. 1960-аад оны сүүлчээс радио сонирхогч зохион бүтээгчдийн хөдөлгөөн өрнөж Б.Дамбий, И.Арсентьев, Д.Цэрэндорж, Л.Даш, Н.Санк нар богинодолгионы нэвтрүүлэгч хийжээ. Тэд дараа нь Оросын радиосонирхогч Ю.Кудрявцевийн (UW3DI) схемээр 100 ваттын гаралтын чадал бүхий CW, SSB модуляци бүхий лампан трансивер угсарлаа. Тэдний дараагийн үе болох И.Эрдэнэбат, Ц.Гантулга, Р.Төмөр-Очир, Энхболд нар 1970-аад оноос эхлэн богинодолгионы нэвтрүүлэгч, трансиверээ угсарч эхэлсэн юм. Радио клуб нь байгуулагдсан цагаасаа эхлэн хүүхэд, залуучуудын дунд радио холбоог сурталчлах, радио спортын шинэ төрлүүдийг өөрийн оронд нэвтрүүлэн хөгжүүлэх ажлыг удирдан зохион байгуулсан юм. Түүний үр дүнд радио спорт хэмээх техникийн спортын шинэ төрлийг Монгол улсад шинээр үүсгэн байгуулж, радиосонирхогчид, радиоспортын үйл ажиллагааны онол, дадлага, спорт, техникийн төв нь болж байсан билээ. Радио клубээс төрөн гарсан Х.Туул (JT1AJ), Н.Наяа (JT1AY), Ц.Гантулга (JT1AA), И.Эрдэнэбат (JT1AV), Ч.Гэнэндорж (JT1AP), Н.Хосбаяр (JT1CD), Ж.Алиманцэцэг,Ж.Дөшбат, Н.Батчулуун (JT1BL) нар Зэвсэгт Хүчний байгууллагуудад, Н.Санк (JT1AS), Б.Мэнд (JT1CZ), Ч.Чадраабал (JT1CO) нар аж улс ардын ахуйд амжилттай ажиллаж байлаа. Түүнчлэн тус клубын уугуул гишүүд болох И.Эрдэнэбат (JT1AV) БНСВУ, Д.Сандагдорж Хятад, Афганистан, Ц.Цовоо (JT1BM) Хятад, Ө.Дамбажанцан (JT1BF) БНАСАУ, П.Батсайхан Лаос, Ч.Гэнэндорж (JT1AP) Энэтхэг, Д.Цэрэвсүрэн Афганистан улсуудын ЭСЯамны холбоонд үр бүтээлтэй ажиллаж байсныг дурдахад таатай байна. Ийнхүү Монгол улсын радио спорт болон холбооны салбарын хөгжилтөнд түүхэн үүрэг гүйцэтгэсэн Радио Спортын Төв Клуб 1997 оны 12 сард татан буугджээ. Радио клубт дор дурдсан хүмүүс ажиллаж байлаа.

Клубын дарга, захиралууд

М.Тэрбиш (1957 – 1963) Л.Хорлоо (1963 – 1969) Б.Дамбий (1969 –1986) Г.Өлзийсайхан (1986 – 1993) Д.Бүрнээ (1993 – 1994) Н.Хосбаяр (1994 – 1997)

Радиостанцын дарга нар

С.Пүрэв (1960) Б.Дамбий (1960 -1969) Х.Туул (1969 - 1976) Н.Цэрэннадмид (1976- 1986) Р.Төмөр-Очир (1986-1990) Н.Хосбаяр (1990-1997)

Радиочимээний багш нар Ц.Бямбажав, Б.Дамбий, Х.Туул, Рэнцэндаваа, Д.Ёндон, Т.Сүхбаатар, Б.Нармандах (1972-1975) Д.Долгорсүрэн, Д.Бүрнээ, Д.Баттөр, Д.Бадамжав

Хурдач радист, радио олон төрөлтийн дасгалжуулагчид Б.Дамбий, Х.Туул, Д.Ёндон, Д.Бүрнээ, Д.Баттөр, Д.Бадамжав, Н.Батчулуун

Радиопеленгацын дасгалжуулагчид Дагдандорж, Г.Баасанжав (1971-1976), С.Баатар, Г.Өлзийсайхан, Д.Цогтбаяр, Д.Жаргалсайхан, Г.Бэхбаатар, Ц.Энхдэлгэр, Э.Майбаяр (1996-1999)

Радиохийцийн багш, инженерүүд Д.Чулуунбаатар, С.Баатар, Чимэдцэрэн, Л.Гарваанжав, П.Ганхуяг

Бусад ажиллагсад Батдэлгэр, Найдандорж, Цэрэндагва, А.Ариунаа, Байгаль, Л.Гарваанжав, Энхтөр, Ц.Онхоон, Н.Түмэн-Өлзий, Б.Баярсайхан, Р.Зулгэрэл, Агваандорж, Ш.Нармандах, Лувсанцэрэн, Л.Энхтөр