ХУВИЙН ЭРХ ЗҮЙ

Монголоор

Хадмал үг

[лат. jus privatum]

[англ. private law]

[ор. частное право]

Тайлбар

хууль.

хувиараа өмчлөгчид ба компанийн идэвх санаачилга ба хараат бус байдал, эдгээрийн харилцааны эрх тэгш нөхцөлд иргэн, хуулийн этгээд, тэдгээрийн нэгдэлийн хувийн ашиг сонирхлыг хэрэгжүүлэх явдал гол зүйл нь болсон нийгмийн бүлэг харилцааг зохицуулж буй салбар эрх зүй ба эрх зүйн институтийн нийлбэр цогц. Хувийн эрх зүйн харилцаа нь гэрээ буюу бусад шинж чанар бүхий үүрэгт үндэслэгдэнэ. Х.э.з.-д төр буюу орон нутгийн байгууллага нь хувийн эрх зүйн харилцааны субъект болсон байсан тохиолдолд ч нийтийн эрх зүйн салбарт байдаг захирах захирагдах эрх зүйн харилцаа хувийн эрх зүйд байхгүй.

Х.э.з.-д эд хөрөнгийн ба түүнтэй холбогдсон эд хөрөнгийн бус амины харилцааг зохицуулдаг иргэний эрх зүйн олонх институт, гэр бүлийн эрх зүйн, олон улсын хувийн эрх зүйн олонх институт, жишээлбэл, газрын эрх зүй, хөдөлмөрийн эрх зүй зэрэг бусад салбар эрх зүйн тодорхой хэм хэмжээ ба институт хамаарна.Нийтийн эрх зүй нь эрх мэдэл ба захирах, салбар байдаг бол иргэний эрх зүй нь эрх чөлөө ба хувийн санаачилгын салбар болдог. Х.э.з. нь хувийн эрх чөлөөний эрх зүй юм. Эдгээр хэмжээ хязгаарт субъект түүнийг аливаа чиглэлээр хэрэгжүүлж болно. Хувийн эрх зүйн сэдлэг нь зөвхөн бусад сэдэлт (амин хувиа хичээх, тусч сэтгэл зэрэг) бүхий үйлдэлд мэдээжийн хэмжээ хязгаар тавина. Эсрэгээр нийтийн эрх зүйн сэдлэг нь бусад сэдэлтийн үйлдлийг үгүйсгэж, эрх зүйг хэрэгжүүлэх ёстой гэсэн чиглэлийг заадаг. Х.э.з.-н үндсэн чиг үүрэг нь маш зүй зохистой ба эдийн баялагийг хуваарилах, тэдгээрийг тодорхой субъектэд бэхжүүлэхэд оршдог. Х.э.з. нь нийгмийн ашиг сонирхлын ухаалаг тэнцвэрийг тогтоох ба дэмжих, нийгмийн эрчимтэй хөгжиж буй харилцааг аль болох уян хатан болгох, хүний эрх, эрх чөлөөг хэрэгжүүлэн хамгаалахад нааштай үүрэг гүйцэтгэсэн, гүйцэтгэсээр байна. Х.э.з. нь аж ахуйн үйл ажиллагаа, зах зээлийн эдийн засгийн үндэс болдог. Орчин үеийн Х.э.з-г гэрээний ба корпорацийн гэсэн хоёр төрөлд ангилна.

Creative Commons