аз

Монголоор

Үгийн дуудлага

[aʣă]

Үндэсний бичиг

ᠡ‍ᠠ‍᠊ᠵ᠊ᠨ

(ажа)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

1. Сэтгэл гүн ханамжтай, баяр баясгалантай байх сайн тохиолдол, зол завшаан

Нийлмэл үг

аз болох - сайн тохиол болох

аз дайрах - зол завшаан учрах

азаа үзэх - сайн тохиол учрах эсэхийг үзэх

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

аз нэр. ~тай хадгаламж эзэмшигч, азаар, азтай

Хоршоо үг

• аз буян - буян хишиг
• аз заяа - аз завшаан, зол учрал
• аз жаргал - зол жаргал
• аз хийморь - зол заяа, хийморь лүндаа

Этгээд үг

АЗ 60 ГАЛ н. бх.аз жаргал (дүрсээр төлөөлүүлсэн)

• Зарим залуучууд “аз 60 гал” гэж бичээд “аз жаргал” гэж уншдаг.
• Чамд “Аз 60 га” хүсье.

ЖААГИЙ н. аө.аз жаргал(“жаргал” хэмээх үгийн авиаг өөрчилсөн)

• Хүн бүр жаагий мөрөөддөг.
• Жаагийгүй амьдралыг ямар амьдрал гэх вэ.

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

аз нь хаясан - аз нь дутсан; хийморь нь доройтох

азын тэнгэр царай буруулах - аз нь харих, ажил бүтэлгүйтэх

аз нь шовойсон - аз заяах

азын арван гурван тэнгэр таалах - зол завшаан таарах, азтай байх

аз хүү ирвэл ёоз хүүгээр цохино - аз байвал жижиг зүйлээр их юм хожно

сохор аз - гэнэтийн завшаан, санамсаргүй тохиох аз

аз дайрах/шовойх/ирэх - аз заяах, санаандгүй бүтэх, илүү азтай байх~Аз дайрч эдэнтэй тааралдаад амь гарлаа (Б.Ринчен, Заан залуудай). ~Очоогүй ч гэсэн олон зуун зээр амь тавьсан гэдгийг би гадарлаж байна. Янзага, эцэнхий туранхай болон аз нь шовойсон хэд гурваас бусад нь бүгд цасан хунгараас амь гарч чадахгүй (Зян Рун, Чонон сүлд). ~Аз ирэхэд энэ шөнө таг харанхуй, хүн хүнээ олж харах байтугай гарын хурууг хамрын үзүүрт аваачихад ч үл үзэгдэнэ (Д.Намдаг, Цаг төрийн үймээн).

аз мэдэх - зол завшаан л мэдэх, хувь тавиланд найдах~Чэнь Жэнь гэрт орж шархандаа эм түрхэхийг хараад Гао Зянь Жун түүнийг явж тариа хийлгэ хэмээн шаардав. Чэнь Жэнь ч аз мэдэг гээд орхисонгүй... галзуугийн эсрэг вакцин тариулав (Зян Рун, Чонон сүлд).

аз [хийморь] нь гозолзох - их азтай байх~Монгол монголдоо ёстой цог заль нь бадарч, аз хийморь нь гозолзож яваа идэр эрийн цог бүрдсэний дээр ташаанд арав үсэрдэг модон хуйтай маузер хэмээх буу зүүснээрээ морин дээр гармагц хөндөлдүү суун ташаа тулахгүй байж боломгүй болгосон байлаа (Д.Намдаг, Цаг төрийн үймээн).

аз дутах/харих/хаях - хийморь нь доройтох, бүтэлгүйтэх~Маргааш нь хичээл тармагц Чулууныг хэд хэдэн найзтайгаа дагуулаад төв дэлгүүр рүү явлаа. Аз дутахад хүсэхэд хясдаг хорвоод ганц мөрөөдөл минь болсон свитер байдаггүй (Миний Нарансолонго). ~Энэ жил чи маш их олз олно гэж мэд! гэхэд нь Данзан бэлэгшээн баярласнаа сая түүднеэ бурханд нь огт сүсэглээгүйгээ санан “ай даа үүнээс болон хамаг аз минь харьчихгүй байгаа даа” гэж бодоод сэтгэл зовов (Д.Намдаг, Цаг төрийн үймээн).

аз нь шовойсон - аз заяах~Аз нь шовойсон аавын хүү энд байна гээд хоёр бажгар арав дэлгээд сийлүү есийг идчихэв.

аз хийморь арван зүгтээ дэлгэрэх - өөд эерэг болох, зол завшаан тохиолдох~“Нямаа гуайн аз хийморь ч арван зүгтээ дэлгэрч байдаг юм даа” гэж Итгэлт хэлээд Эрдэнэ рүү нүдээ ирмэнэ (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

аз хүү байвал ёоз хүүгээр хожих/цохих - зол завшааныг ашиглах~Аз хүү байвал ёоз хүүгээр хожно гэгчээр аманд сул орж байгаа юманд ганц эм хонь ч хамаагүй юу? (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

аз үгүйд айл нэг зоог хурал нэг хоол - залхуу хойрго хүн~Аз үгүйд айл нэг зоог, хурал нэг хоол гэдэг. Хар өглөөгүүр хурал гэж дуудаж аваад арилах нь (Өдөнсамбуу, Хаврын халиа).

азаа үзэх/турших/сорих - аз мэдэг гээд эрсдэлтэй шийдвэр гаргах~Би Александрын төв шоронгоос оргож зугтаж явтал Ангар мөрний таван алд шахам эгц эргэн дээр тулж ирлээ. Чингээд ёстой л азаа үзэх, эсхүл баригдах болов (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

азгүй тахиа - үргэлж азгүйтэж байдаг хүн~Өглөөнөөс үдшийн бүрий хүртэл дандаа азгүйтдэг. Би үнэхээр азгүй тахиа юм аа.

азын арван гурван тэнгэр таалах/азын тэнгэр ивээх - зол завшаан таарах, азтай байх~Намайг азын арван гурван тэнгэр таалж байгаа бололтой. Ганзага хоосонгүй л буцах юм шиг байна.

азын тэнгэр гийх - баярлах~Тэр жилийн ган л Аюурын хувьд азын тэнгэр гийсэн хэрэг байв (П.Пүрэвсүрэн, Өмхий хүрэн).

азын тэнгэр царай буруулах - аз нь харих, ажил бүтэлгүйтэх~Одоо азын тэнгэр тэднээс царайгаа буруулж, хэн тэднийг туслан тэнхрүүлэх билээ? Хохь нь дээ (Б.Ринчен, Үүрийн туяа).

азын царай нааш хандах - азтай зүйл болох~Гахай явган явсан муу ах чинь, азын царай нааш хандаж, хаврын эхэн сарын адгаар өнгөрч гарсан гаминтай тулалдаж, энэ хурдан буу, урт хутга, унаж яваа атан тэмээ, нөмөрч яваа дах олзолж аваад... (Б.Ринчен, Үүрийн туяа).

↑ голио азаа үзэх

↑ сохор аз

Хэвшмэл хэлц

Аз нь ирэв үү

Эз нь татав уу (хатгав уу)

Аз нь хаяж

Эз нь дутах

Аз үгүйд айл нэг зоог

Хурал нэг хоол

Аз хүү байвал (ирвэл)

Ёоз хүүгээр цохино

Ард түмэнд мөхөл байдаггүй

Ажил тэмцэлд хязгаар байдаггүй

Аз жаргалд төгсгөл байдаггүй

Аж амьдралд дуусгал байдаггүй

Эз нь дийлнэ үү

Аз нь дийлнэ үү

Эз юм уу

аз юм уу

Аз юм уу

эз юм уу

Эзэн нь хичээвэл

Аз нь хичээдэг