бэлэн

Монголоор

Үгийн дуудлага

[belen]

Үндэсний бичиг

ᠪᠡ᠊ᠯ‍ᠠ‍᠊ᠨ
ᠪᠡ᠊ᠯ‍ᠠ‍‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋

(бэлэн)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I тэм.

1. Шууд хэрэглэж болохоор, гар дор байгаа юм
2. Урьдчилан бэлдсэн, зэхсэн байдал

II тэм.

1. Уулга, балан.

Нийлмэл үг

бэлэн мөнгө - гарт бэлэн байгаа мөнгө

бэлэн хувцас - өмсөхөд бэлдсэн хувцас

бэлэн байх - бэлхэн байлгах, зайлшгүй байх

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

бэ|лэн тэм.. *~ үгтэй (маргахдаа мэр­гэн)

Хоршоо үг

• бэлэн зэлэн - аль хэдийн бэлдсэн, бэлхэн
• бэлэн зэхээ - бэлтгэж базаасан төхөөрсөн байдал

Товчилсон үг

ББ Бэлэн Байдал

БББ Байлдааны Бэлэн Байдал

ББХ Бэлэн Барааны Худалдаа

БОББ Байлдааны Онцгой Бэлэн Байдал

БӨББ Байлдааны Өндөржүүлсэн Бэлэн Байдал

ӨББ Өндөржүүлсэн Бэлэн Байдал

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

бэлэн амтай - юмыг биелүүлнэ, бүтээнэ гэж амламтгай

бэлэн үгтэй - ярьж маргахад мэргээ цэцэн

бэлэн амтай - худлаа амладаг~Бэлэн амтай хялар Даш ингэж асуужээ (Б.Нямаа, Арандалынхан).

бэлэн тоолох бэлгүй - ядуу, ядуу зүдүү~Морь худалдаж авъя гэхэд бэлэн тоолох бэлгүй болохоор юу ч гэсэн энд хэд хонож хүнтэй уулзан арга зай хайхаас өөр зам байсангүй (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

бэлэн үгтэй - ярьж маргахад мэргэн цэцэн~Цогзолмаа уг нь бэлэн цэцэн үгтэй инээд алдсан хор шартай охинсон. Харин энэ өдөр миний өмнө нэг л гэм хийчихсэн аятай чимээгүйхэн дүнсийж, Сараа л бидэнд хамаатай хамаагүй янз бүрийн л юм хольж ам хам хуурайгүй ярих аж (Миний Нарансолонго).

бэлэн хоол идэх - завших, шамших~Өөрийн хийсэн бүтээсэн ажил гэж байхгүй. Хүний хийсэн зүйлийг дандаа завшина. Бэлэн хоол идээд ам ташчихсан нөхөр байна аа.

Хэвшмэл хэлц

Бэлэн (бэлэнд) юманд ухасхийнэ

Бэрх юманд (бэрхэд гэдэс) ухарсхийнэ

Бэлэн будаа амтгүй

Бэлэн эм саналгүй

Бэлэн будаа буцалж байвч шартай

Бэргэн хүн инээж байвч хартай

Бэлэн будаа идэж

Үхсэн тэмээ хариулах

Бэлэн будаа шартай

Бэргэн хүн хартай

Бэлэн дөшин дээр төмөр давтаж

Бэлэн юман дээр дур мэднэ

Бэлэн үг цээжинд байдаг

Билүү чулуу ууланд байдаг

Бэлэн үгээр бардам

Биетэй ажлаар шалдан

Бэлэн хоолонд эзэн болж

Бэлэвсэн эхнэрт залуу болсон

Бээвий эмийн

Бэлэн шалтаг

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Бэлэнд ухасхийж

Бэрхэд ухарсхийх

Тайлбар: хүнд хүчрээс зайлж, амар хялбарыг эрэх

Цэцэн үг

Бэлэн үг цээжинд

Билүү чулуу ууланд

Тайлбар: цэцэн цэлмэг үгтэй