зүс

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ʣьsĕ]

Үндэсний бичиг

ᠵ᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ
ᠵᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍᠊ᠨ

(жисү)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. Хүний нүүрийн дүр төрх
3. Мал, амьтны зүсэм

II.

III.

===Ойролцоо үг

Нийлмэл үг

зүс буруулах - бусдад танигдахгүйн тулд нүүр царайгаа өөрчлөх

зүс орох - царайн өнгө төрх сайжрах

зүс улайх - а.нүүр царайны байдал өөрчлөгдөх; б.улайх, ичингүйрэх

зүс үзэх - нүүр царайг нь харах

зүс хувилах - хүний царайны өнгө өөр болж хувирах

зүс хувилгах - хүний үзэл бодлоо өөрчлөх, урваж шарвах

зүс буруу - а.царай зүс ондоо; б.мал, амьтны этгээд зүстэй нь

зүс орох - а.хүний царай төрх өнгөжих; б.малын тарга тэвээрэг сайжрах

зүс хувирах - юмны өнгө зүс өөр болох

зүс хадаг - бэр гуйж хариу авсны дараа ёслох хуримын зан үйл

зүс бороо - зөөлнөөр удаан үр-

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

зүс нэр. өнгө ~ хорш., зүсний, зүсийг, зүсэнд, зүснээс, зүсээр

Хоршоо үг

• зүс өнгө - царай төрх
• царай/царай зүс - а.хүний төрх байдал; б.шилж. юмны өнгө байдал, жавхаа: зүс царай нь нялхрах - царай төрх өнгө жавхаа орон залуужих
• өнгө зүс - а.хүн, амьтан, эд юмсын харагдах өнгө; б.нүүр царайны үзэмж, цог жавхаа
• үс зүс - царай төрх

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

зүс буруу - танил бус, ижил дасал биш~Ажил буугаад ирэхэд үйлдвэрлэлийн бригад зүг зүс буруу хоёр хүн ороод явсан (Балжуур, Оюунбилэг, Өнөр ээж).

зүс таних - өмнө нь нүүр учирч байсан~...би моторын цехийг эрж явтал дээр үеийн зүс таних Даш гуайтай санамсаргүй тааралдав (Д.Мягмар, Бууршгүй сэтгэлийн илч). ~Эрдэнэ тэр өдрөө явсан бөгөөд холдолгүй зүс таних айлд очиж унтав (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

зүсээ буруулах - урвах, хэлсэн амнаасаа буцах~Ялдаг л юм бол энэ мөнгийг та нарт өгнө хэмээн бэлэн амлаж байсан МАХН-ын дарга нар харин одоо нэрээ сольж, зүсээ бурууллаа.

зүсээ хувиргах - олон ааш гаргах~Энгийн ядуу хүний туслалцаа тун хэрэгтэй. Учир нь хүрээний зарим том толгой лам нар засгийн энэ чухал бодлогыг мэдээд хөрөнгөө нууж, хөдөө гарч хар болж зүсээ хувиргаж байна (Ш.Ванчаарай, Хар нүдэн Гульнар). ~Эмчийнд ирээд өнөөх зургаа гаргаж өгсөнд эмч авч үзэнгүүтээ, зүс хувирган хөмсөг зангидав (Д.Намдаг, Уурлахад учир бий).

Хэвшмэл хэлц

Зоос мөнгөнд улайвал доройтохын тэмдэг

Зүс өнгөнд ташуурвал ялзрахын тэмдэг

Зүс бороо газарт шингүүртэй

Зөөлөн үг чихэнд сонсвортой

Зүс зохицсон морьдын сайхан

Зүй нийлсэн бэргэдийн сайхан

Зүс муу боловч зүрх нь сайхан

Нүд нь муу боловч нэр нь муугүй

Зүс нь уулинхай

Зүрх нь хайланхай

Зүс нь цагаан

Зүрх нь хар

Зүс үзэгч жаран худалч

Төлгө үзэгч түмэн худалч

Зүс хар боловч

Зүрх нь цагаан юм

Зүс харж нэр бүү асуу

Осгосон хүнд халуун юм бүү өг

Нэр дуулахаар

Зүс тань

Царай мэдэхгүй чадал мэдэх

Зүс мэдэхгүй зүрх мэдэх