ноён

Монголоор

Үгийн дуудлага

[nojon]

Үндэсний бичиг

ᠨᠣ᠊ᠶᠡ᠊ᠨ

(нойан)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

1. хуучир. Хошуу, орон нут­гийн дээд албан тушаалтан буюу захирагч
3. Эрх сүрээр дарангуйлагч этгээд;
4. Юмны дээд хэсэг, гол хүчин

Нийлмэл үг

ноён айлдах - захирагч эзэн үг хэлэх

ноён суух - захирагч болох

ноёд чуулах - хошуу, орон нутгийн дээд албан тушаалтнууд хуралдах

цэргийн ноён - цэргүүдийг удирдан захирагч

хошуу ноён - хошуу нутгийг захирагч

чуулганы ноён хуучир. - чуулган удирдан явуулах албан тушаалтан

ноёныг шалах - шатар тоглох үед эсрэг талын ноёнг нүүх нүүдэлгүй болгон хожих

шалдан ноён - шатар тоглох үед ганцаар үлдсэн шатрын нэг дүрс

ноён шиш урга. - будааны нэг төрөл, шар цагаан хоёр зүйл, цагааныг идшинд, шарыг нь малын тэжээл ба архи хийхэд хэрэглэнэ

ноён гөрөөс амьт. - үлгэр домогт гардаг ганц эвэртэй, хайрстай нэг зүйл амьтан

ноён нуруу - а.байшин зэргийн дам нурууны дээд хэсэг, гол хөндлөвч; б.шилж. голч чанар, буурь суурьтай байдал

ноён оргил - уул нурууны хамгийн өндөрлөг, оргил

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

ноён нэр. ноё­ны, ноёнд, ноёноос

Хоршоо үг

• сайд ноёд - удирдан захирах эрх мэдэлтэн
• баяд ноёд - эд хөрөнгөтэй эрх мэдэлтэнгүүд
• хаад ноёд - төр засгийн эрх баригчид

Хэлц үг

Хэвшмэл хэлц

Баян хүн ноён

Ноён хүн баян

Боол бие

Ноён хоолой

Боол боолоо таних нь

Ноён ноёноо танихаас түргэн

Боол зовж ханадаггүй

Ноён ноёрхож ханадаггүй

Боол ноёноо танина

Ноён ташуураа танина

Боол боолоо таних нь

Ноён ноёноо танихаас бэрх

Бөө хүн ёсон дээр

Ноён хүн хуулин дээр

Гурван жил будаа гуйвал

Ноён суух дургүй болдог

Зочин ирвэл зарцын баяр

Ноён ирвэл эзний баяр

Нар дагавал даарахгүй

Ноён дагавал өлсөхгүй

Ногоо өтөлбөл шарвас олон

Ноён өтөлбөл яршиг олон

Ноён албатаа голдоггүй

Нохой гөлгөө голдоггүй

Ноён андгайд орвол төрөө алдахын тэмдэг

Нохой лууван идвэл тариа алдахын тэмдэг

Ноён байгаад ариун эс явбал

Буурсан хойноо гэмшинэ

Баян байгаад эс эдэлбэл

Үгүйрсэн хойноо гэмшинэ

Ноён байгаад буурагч нэг хөөрхий

Баян байгаад хоосрогч нэг хөөрхий

Ноён гоцгоо

Гоцог нь нохойгоо

Нохой нь сүүлээ

Сүүл нь сангарцгаа

Ноён гэдийнэ

Ард бөгтийнө

Ноён гэж долдгонох хэрэггүй

Нохой гэж доромжлох хэрэггүй

Ноён дуудвал хүрнэ

Эрлэг дуудвал үхнэ

Ноён ёсгүй бол золиг

Нохой сүүлгүй бол улиг

Ноён зантай

Нохой суудалтай

Ноён идлэгээр ирээд

Нохойн хэхрэлтээр хэхрэх

Ноён ноёндоо элэгтэй

Нохой гөлгөндөө хайртай

Ноён ноёрхож ханахгүй

Боол тэсэж байхгүй

Ноён нохойн сүүлээр даллахад олддог

Албат алтан даллагаар даллаад олддоггүй

Ноён нутагтаа л хүндтэй

Номтой лам газар болгонд хүндтэй

Ноён нүүртэй хүн эм олохгүй

Нохой нүүртэй хүн эм олно

Ноён нь нохойгоо зарна

Нохой нь муураа зарна

Ноён нь нохойгоо зарна

Нохой нь сүүлээ зарна

Сүүл нь сүүдрээ зарна

Сүүдэр нь сүнсээ зарна

Ноён нь санаагүй байхад боол санана

Ноён суувал албатаа мэд

Нохойтой бол хоолыг нь мэд

Ноён суувал албатаа мэд

Нохой тэжээвэл хоолоо мэд

Ноён суувал үг нь гарна

Нохой суувал цавь нь гарна

Ноён суудлаараа

Нохой шогшлогоороо

Ноён суухгүй бол

Найр эхлэхгүй

Ноён түшигтэй хүний нуруу чанга

Зоос түшигтэй хүний наймаа чанга

Ноён тэжээхээр

Нохой тэжээ

Ноён үгүйрвэл дээрэм болно

Баян үгүйрвэл хулгай болно

Ноён урваач

Нохой шарваач

Ноён үхэхэд нохой шиншихгүй

Хатан үхэхэд хаалгаар багтахгүй

Ноён хүн авах болохоор азарга шиг

Өгөх болохоор нохой шиг

Ноён хүн бөгсөө ганзагалж явна

Баян хүн толгойгоо ганзагалж явна

Ноён хүн нойрноос сэрэх уурламхай

Ноён хүн нойрсомтгой

Боол хүн босомтгой

Ноён хүн нойртой

Ногоон ургамал үнэртэй

Ноён хүн нутаг дундаа хүндтэй

Номтой ламын шавь газар болгонд хүндтэй

Ноён хүн цагаан боловч сэжигтэй

Номын үсэг хар боловч шимтэй

Ноён хүнд ногтгүй

Хаан хүнд хазааргүй

Ноён хүнд ховч хүн амраг

Бааран хүнд золбин нохой амраг

Ноён хүний ларжаалах нь хэцүү

Номхон морины унагдах нь хэцүү

Ноён хүний сэтгэл үдшийн нартай адил

Номхон хүний сэтгэл өглөөний нартай адил

Ноён хүнийг итгэж болохгүй

Нойтон модыг шатааж болохгүй

Ноён хэдий их бол

Түшмэл төдий их

Ноён хэрэгт үйхээрээ

Нохой архирч хуцахаараа

Ноён хэрэлдсэн газар заргатай

Нохой хэрэлдсэн газар улайтай

Ноён хээл идээд баяждаг

Нохой яс идээд таргалдаг

Ноён ялаа идэж ханадаггүй

Нохой сур идэхээ болихгүй

Нойртой хоноё гэвэл

Нохойгоо сайн торд

Ноён болъё гэвэл

Зарцаа сайн торд

Нойтон модыг түшиж болохгүй

Ноён хүнийг итгэж болохгүй

Ном олон боловч чанар нь нэг

Ноён олон боловч хууль нь нэг

Ном сайтын санаа тайван

Ноён сайтын ард тайван

Номч гэж бүү дээрэлх

Ноён гэж бүү омгорх

Номч лам гүрэм нэмнэ

Ноён хүн ял нэмнэ

Нохой аль дайралдсанаа зууна

Ноён аль шударгаа дарлана

Нохой амаа долоогоод цаддаггүй

Ноён хээл идээд тавладаггүй

Нохой баас идэхээ болихгүй

Ноён хээл идэхээ болихгүй

Нохой баасанд цадахгүй

Ноён хээлэнд цадахгүй

Нохой боловч сүүлтэй сайхан

Ноён боловч ёстой сайхан

Нохой зоолчиховч цар долоохоо байхгүй

Ноён баяжчихавч хээл идэхээ байхгүй

Нохой нохойдоо арслан

Ноён ахлагчдаа хаан гэдэг

Нохой өөртөө хүрэхлээр үсэрдэг

Ноён уураа хүрэхлээр үсчдэг

Нохой сайтай хот бардам

Ноён сайтай гоцог бардам

Нохой сүүлтэй нь сайхан

Ноён ёстой нь сайхан

Нохой үүдээ манадаг

Ноён ардаа мөлждөг

Нохой хотоо манадаг

Ноён ардаа мөлждөг

Нохой хотоо манадаг

Ноён олноо мөлждөг

Нохой хүний нөхөр

Ноён хүний дайсан

Нохой хуцахаараа

Ноён хэрэгтүүлэхээрээ

Нохой цадахдаа булдаг

Ноён атаандаа булаадаг

Нохой цар долоогоод таргалахгүй

Ноён хээл идээд баяжихгүй

Нохой шархаа долоож эдгээдэг

Ноён ял идэж ханадаггүй

Нохой яс хэмлэдэг

Ноён олноо мөлждөг

Хад сайтын үнэг бардам

Хадам сайтын хүргэн бардам

Нохой сайтын хот бардам

Ноён сайтын албат бардам

Хатан үхэхэд хашаа харах хүнгүй

Ноён үхэхэд нохой хорих хүнгүй

Эмч байтугай домч ч бол тустай

Ноён байтугай нохой ч бол өмөгтэй

Эр муу бол эмдээ халтай

Эмээл муу бол моринд халтай

Ноён муу бол ардад халтай

Нохой муу бол үүдэнд халтай

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Ноён урваач

Нохой шарваач

Тайлбар: ноён хүн хэлсэн үгнээсээ буцан булзахдаа гарамгай

Ноён хүнийг итгэж болохгүй

Нойтон модыг түлж болохгүй

Тайлбар: а.ноён хүнд итгэхэд хэцүү; б.нойтон мод ноцоход бэрх

Ноёнтой өштэй хүн хонго­гүй

Нохойтой өштэй хүн хормойгүй

Тайлбар: хэр чадлаа мэдэхгүй бусадтай мөчөөрхөлдөх

Нарны гэрлийг хэн хаах буй

Ноёны малгайг хэн өмсөх буй

Тайлбар: ноёны алба хэцүү

Ноён нохойгоо зарна

Нохой нь муураа зарна

Тайлбар: эрх тушаалынхаа хэрээр их нь багаа захиран зарах

Ноён үгүйрвэл дээрэм болно

Баян үгүйрвэл хулгай болно

Тайлбар: баяд, ноёд эд хөрөнгөгүй болбол ард олноо шулан мөлждөг

Нохой аль дайралдсанаа зууна

Ноён аль шударгаа дарлана

Тайлбар: шударга хүн дээд тушаалын хүмүүст үл таашаагддаг

Ноён байгаад ариун эс явбал буурсан хойноо гэмшинэ

Баян байгаад эс эдэлбэл үгүйрсэн хойноо гэмшинэ

Тайлбар: өнгөрсөндөө харамсахгүйн тулд үнэнч шударга амьдрах хэрэгтэй