нэг

Юыдзгп ащ эж лдщр дэд Ӏшэээяоэюэ ауд

Монголоор

Үгийн гарал

Үгийн дуудлага

[neg dexĭ]

Үндэсний бичиг

ᠨᠢᠭᠡᠡ᠋

(нигэ дэхи)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

тоо.

Хамгийн бага бүхэл тоо; дан, ганцаар байгаа зүйл, үндсэн тооны эхнийх нь
Дан нэг төрлийн, хольцоогүй
Сарын эхний өдөр
Нэгж хэм, хугацаа
Ондоо бус адил, ижил

Ойролцоо үг

Нийлмэл үг

нэг ном - ганц ном

нэг хүн - ганцаар байгаа хүн

нэг суурь - а.ганц зүйлийн олон малыг таслан сүрэглэсний нэгэн хэсэг; нэг суурь хонь б.хонин сүрэг дагнан хариулж малладаг суурь

нэг суурь хивс - хүн ганцаар суух хэмжээтэй бяцхан хивс

нэг суурь харуул - ганц газар байх харуул

нэг амиар уух - таслалгүй ууж дуусгах

нэг амьсгаагаар хийх - огт амралгүй хийж дуусгах

нэг дор - ганц газар

нэг удаа - ганц удаа

нэг бүр - тус бүр

нэг бүрийн үнэ - тус бүрийн үнэ

хүн нэг бүр - хүн бүрийг харах

нэг ай - ганц аймаг, бүлэг, ганц хэсэгт багтах

нэг аймаг - а.ганц бүлэгт хуваасан нь; б.аймгаар хуваасан хуваарилал

нэг төрлийн бараа - ганц төрлийн бараа бүтээгдэхүүн

нэг үе - нас ойролцоо

нэг үеийн залуучууд - нас ойролцоо залуучууд

нэг талыг баримтлах - ганц талыг нь өрөөсгөлөөр баримтлах

нэг нэгээр - ганц ганцаар

нэг нэгээр нь зурах - ганц ганцаар цувуулан зурах

нэг мөр болох - дэг журам, дэс дараалал сайтай, нэг чигийн болох

нэгд нэгэнгүй - нэг бүрчлэн, тодорхой

нэгд нэгэнгүй ярих - маш тодорхой ярих

гэрээр нэг - ямар нэгэн зүйл гэрт замбараагүй хөглөрсөн нь

цаас гэрээр нэг тарах - цаас гэр дүүрэн хөглөрсөн нь

аль нэг - тодорхой бус зүйлийг заан нэрлэсэн нь

хэн нэгэн - тодорхой бус хүн, амьтныг заан нэрлэсэн нь

нэгийг санах - ямар нэгэн зүйл сэтгэлд нь сэр хийн бодогдох

есдүгээр сарын нэгэн - есдүгээр сар эхэлж буй өдөр, сарын эхний өдөр

шинийн нэгэн зурхай. - а.цагаан сарын анхны өдөр; б.билгийн тооллын сар бүрийн эхний өдөр

нэг жил - дэлхийн бөмбөрцөг нарыг бүтэн тойрох хугацаа; өдөр шөнөөр тоолбол гурван зуун жаран таван хоног орчим

нэг өдөр - а.хорин дөрвөн цагийн доторх хугацаа; б.үүр цайхаас эхлэн бүрэнхий болох хүртэлх үе

нэг сар - жилийг арван хоёр хуваасан хэм; гуч эсвэл гучин нэг хоног хоорондын хугацаа

нэг цаг - а.европын зурхай ёсоор хоногийг хорин дөрөв хуваасны ганц хувь; жаран минут; б.шар цагаан зурхай ёсоор хоногийг арван хоёр хуваасны ганц хувь; зуун хорин минут

нэг мөч - цагийн хэмийн нэр, арван таван минут

нэг хувь - а.цагийн хэмийн нэр, секунд; б.юмыг хувь бодож хуваасан хэмийн нэр; гуравны нэг хувь

нэг хувиар - тариалангийн газрын хэмжээ; нэг зуун үр газар

нэг орой - яг хэдийд гэдэг нь тодорхой бус хугацаа

нэг дундуур - юмны тэхий хагас буюу тал хувь

нэг дээс - гучин зургаан алд

нэг газар - талбайн болон хол ойрын хэмжээ; нэг зуун наян хос алд буюу гурван зуун жаран алд; таван зуун далан зургаан метр

нэг өрлөг - тариалангийн газрын хэмжээ; зургаан мүү буюу үр газар

нэг эр - тариалангийн газрын хэмжээ; таван өрлөг газар

нэг үр - тариалангийн газрын хэмжээ; гурван зуун жаран дөрвөн алд газар

нэг адил - адилхан

нэг адил саналтай байх - бусдын саналыг зөвшөөрөн дэмжих

нэгэн жигд - бүгд адилхан, сондгойрч ялгарах зүйлгүй

нэг иж - нэг бүрэн бүтэн юм

зохиолын нэг иж эх - зохиолын бүрэн бүтэн

нэг мөр - а.аливаа зүйлийн адил маяг журамтай болох; б.ганц зураас; в.аян тал дагуу

нэг мөр бичиг - ганц шугамд багтаан бичсэн бичиг

нэг мөр татах - ганц зураас татах

нэг мөрөөр бүтээх - аян тал дагуудаа амжуулах

нэг тийш болгох - ажил хэргийг шийдвэрлэн эмхлэх

нэг амидай - а.санаа сэтгэл нийлсэн хүмүүс; б.нэр адил хүмүүс

нэг нам - намын дүрэм, мөрийн хөтөлбөр, үзэл бодлыг дэмжин нэгдэн нийлсэн хэсэг хүн

нэг зорилго - олон санаа бодол агуулаагүй алс ирээдүйд хүрэх гэсэн ганц хүсэл эрмэлзэл

нэг санаа - а.олон хүний харилцан нийлэлцсэн санал; б.олон бодол агуулаагүй урвалтгүй бат

нэг санаатан - үзэл бодол нийлэх хүн

нэг төрөл - юмны нам, угсаа, чанар адил байгаа нь

нэгэн үзүүрт сэтгэл - ямар нэгэн ажил хэрэгт эргэж буцалгүй тууштай зүтгэхээр шийдсэн нь

нэг үзүүрт сэтгэлээр зүтгэх - ажил хэрэгтээ чин сэтгэлээсээ тууштай хандах

нэг дор ажиллах - хамт ажиллах

нэг зэрэг - адил хугацаанд

нэг зэрэг цугларах - бүгд адил хугацаанд цуглан ирэх

нэг дор суух - хамт зэрэгцэн суух

нэг дуугаар зөвшөөрөх - санал нийлэх, бүгд зөвшөөрөн дэмжих

нэг насны хань - насан туршийн хань

нэг насны хүүхэд - чацуу хүүхэд

нэг насны юм - насаараа эдэлж хэрэглэхээр бат бөх зүйл

нэг тогооноос хоол идэх - нэг гэрт амьдрах, нэг дор ажиллах

нэг гал болох - аян замд нийлж явах

дэр нэгтэй болгох - гэрлүүлэх

бас нэг дуулах - дахин дуулах

бас нэг уух - дахин нэг уух

нэг хэлэх - нэг удаа хэлэх

нэг хэсэг дуугүй суух - хэсэг хугацаанд дуугарахгүй байх

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

нэг тоо. ~ ~ээр, нэгд нэггүй нэг дэх. ~ тамирчин

нэг мөр. нэг мөр: өгүүлбэрийг ~т багтаах, нэгмөсөн

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠨᠢᠭᠡ᠊‍᠊ᠨ
ᠨᠢᠭᠡᠣ᠊᠊‍᠊ᠨ
ᠨᠢᠭᠡᠳ᠋‍ᠠ‍ᢉᠴ᠊ᠢ
ᠨᠢᠭᠡᠳ᠋‍ᠠ‍ᢉᠢ᠋
ᠨᠢᠭᠡᠳ᠋ᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠷ
ᠨᠢᠭᠡᠳ᠋ᠣ
ᠨᠢᠭᠡᠳ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠨᠢᠭᠡ‍ᠠ‍ᠳ᠋᠊‍᠊ᠨ
ᠨᠢᠭᠡᠭᠡ᠊ᠨ

/~н /~д /~дэгч /~дэх /~дүгээр /~т /~тэй /~тээ /~хэн

Орчуулга

Хоршоо үг

ганц нэг - тооны хувьд дан, ганцаар байгаа нь

Товчилсон үг

МНӨ “Монголын Нэг Өдөр” [сонин]

НЦҮ Нэг Цэгийн Үйлчилгээ

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

нэгийгээ үзэх - хэн нь хэнийгээ дийлэхийгээ үзэх, тэмцэлдэх

нэгийгээ үзэж, нэхий дээлээ тайлах - а.тухайн хэрэг явдлын эцэс, сайн мууг үзэх; б.учраа ололцох

нэг нүдээр үзэхгүй - үзэн ядах

нэг гараараа нөгөө гараа барих - тэвчих, биеэ барих

нэг гэрт багтахаа болих - таарч тохирохгүй болох

нэгээс мянга, мянгаас зузаан - ямар ч юм багаасаа эхлэн олон болж хөгждөг

нэг гал - аян зэрэгт хамт явах нэг бүлэг хүмүүс~Тэнд нэг гал аян буугаад байна.

нэг гараараа нөгөө гараа барих - тэвчих, биеэ барих~Хулсан ташуураар дал мөрөн дундуур нь нэг сайн байлгах юм уу гэснээ тэр жилийн Гуагийн хэргийг санаад нэг гараараа нөгөө гараа барин… байв (Д.Маам, Газар шороо).

нэг гэрт багтахаа байх/болих - хүмүүс хоорондоо таарч тохирохоо байх, таарамжгүй болох~Та нар чинь байтлаа нэг гэрт багтахаа болих нь уу.

нэг мөр болгох - эмхэлж дуусгах, нэг журам зарчимтай болгох~Тэд бол түрэгүүд юм гэдэг асуудал аль хэдийн нэг мөр болон шийдвэрлэгдсэн… билээ (С.Лочин, Монголын үнэн гуйвсан түүхийн товчлол).

нэг нас арван гурав - бүхий л амьдрах хугацаа~Миний нэг нас арван гурав энд хүрээд дуусах нь болжээ! гээд тэнд тэлчилж байлаа (Өлзийбат, Хан ууланд).

нэг нүдээр үзэх - үл тоох, тоомсорлох~Охин ч бас тэр бөх эртэй яваандаа яавал ч яачихья гэж бодож байснаа тэр бөх эрийг найрын ширээн дээр булай болсноос хойш нэг нүдээр үзэхээ больжээ (Б.Бааст, Эргүү хөх будан).

нэг нүдээр үзэхгүй/үзэхээ байх - үзэн ядах, үл тоох↑үзэхээ байх; ~Хүү дуугаа нам болгоод –Пөөх манай ээжийг яана. Гулгахыг нэг нүдээр ч үзэхгүй гээч… гээд хоёулаа хөхрөлдөв (Ш.Гаадамба, Булгийн ус).

нэг сумаар хоёр туулай буудах - нэг боломжоор~Чи өнөөдөр нэг сумаар хоёр туулай буудаж, чоно авлахын хажуугаар байлдааны бэлтгэл сургууль хийчихлээ шүү дээ (Зян Рун, Чонон сүлд).

нэг тогооноос хоол идэх - а.нэг газарт хамт ажиллах~Өлзий орныхоо дэргэд матмал сандал ойртуулснаа –Та наашаа энэ сандал дээр суугаач, –Та бид хоёр ч нэг тогооноос олон хоног хоол идсэн дээ гэж инээмсэглэн хэлээд... гал асаав (Л.Чойжилсүрэн, Яндангийн цуурай). б.нэг гэрт хамт амьдрах

нэг тэрэгний хоёр дугуй - ав адилхан, адил~Зогсвол зэрэг зогсож, явбал зэрэг явж нэг багц хомоолыг ч хоёр талаас нь савардаж яваа энэ хоёр хүүхэн нэг тэрэгний хоёр дугуй мэт (Ч.Алагаа, Хилэн хар морьт).

нэгийг санах - ямар нэгэн зүйл сэтгэлд нь сэр хийн бодогдох~Янагаас хожимдож хайрыг үл амсах болхи хүү минь охин чамд тээр болохгүй гээд ноён аав нэгийг санав бололтой амьсгалаа тэнүүн аваад бүсгүйг усгал зөөлөн харав (З.Баттулга, Уяхан замбуутив).

нэгийг хоёр болгож, нимгэнийг зузаан болгох - эд хөрөнгөтэй болох, баяжих~Саруул ажилд сайн боловч нэгийг хоёр болгож, нимгэнийг зузаан болгох ухаангүй гэж Дарь хэлэв (О.Цэндсүрэн, Халуун салхи).

нэгийгээ үзэж, нэхий дээлээ тайлах/нэгийгээ үзэж, нимгэн хальсаа уралцах - тухайн хэрэг явдлын эцэс, сайн мууг үзэх~Унтсан хойноо сэрээд элдвийг бодсоны эцэст улаантантай нэгийгээ үзэж нэхий дээлээ тайлна гэж бодож буй (Ц.Уламбаяр, Зовлон жаргал). ~Нэг өдөр зүүнтэйгээс гучаад цагаантан иржээ. Нэгийгээ үзэлцэж, нэхий дээлээ тайлахаар шийджээ (М.Цэдэндорж, Буурал царс). ~Иймд мань эр тэр дунд ганцаараа, ёстой л нэгийгээ үзэлцэн нимгэн хальсаа уралцах цаг иржээ (Д.Намдаг, Хөгшин чоно ульсан нь).

↑ аз үгүйд айл нэг зоог хурал нэг хоол

↑ олон хавар нэгэндээ

↑ есөн үхрийн нэг үс

↑ жалгын нэг

↑ түлхүүр нэг

↑ үхэвч амь нэг, өргөвч тоос нэг

↑ хөл нэгтэй

↑ хүй нэгтэй

↑ шивнэх нэг үгтэй, чимхэх нэг махтай

↑ элэг нэгтэй

↑ юм нэгээр дуусахгүй

Хэвшмэл хэлц

Арван дун барихаар

Нэг үнээ тэжээ

Гурван гэрийг хэсэхээр

Нэг гэрт суусан нь дээр

Залуу хүн эрүүл бол өдөр бүр амгалан

Нэг өдрийн амгалан мянган жаргалангийн үүд

Зуу сонссоноос

Нэг үзсэн дээр

Зуу үзэхээр

Нэг хий

Зуун амрыг

Нэг хадгаар

Зуун морины зүсэн дотроос

Нэг морины зүсийг барь

Зуун сургаалаас

Нэг залгамж дээр

Зуун хүний нүүрийг үзэхээр

Нэг хүний нэрийг цээжил

Зуун хүний нүүрийг үзэхээр

Нэг хүний чанарыг мэд

Зуун хүний үгэн дотроос

Нэг хүний үгийг барь

Зуун ямаанд жаран ухна

Нэг биед хоёр толгой

Зуунтаа үзсэн нь

Нэг хийснийг хүрэхгүй

Мөн нас өтөлж хөгширсөн нь

Нэг өдрийнх биш

Мөс гурван тохой хөлдсөн нь

Нэг шөнийх биш

Мянга дахин чихээрээ дуулснаас

Нэг дахин нүдээрээ үзсэн нь дээр

Мянган мөнгө байвч

Нэг хүнийг өнгийг хүрэхгүй

Мянган өдөр сүүдэр явахаар

Нэг өдөр хүн яв

Мянган толгойтой нэг сүүлтэй могой тэрэгнээс зайлж эс чадав

Нэг толгойтой мянган сүүлтэй могой тэрэгнээс зайлан гарч чадав

Мянган хүний нүүр танихаар

Нэг хүний нэрийг тогтоо

Мянган цэргийг олоход хялбар

Нэг жанжныг олоход бэрх

Нэг худалч

Нөгөө худалчаа итгэхгүй

Нэг биед нэмэр

Нимгэн газар нөхөөс

Нэг биед хань

Нимгэн дээлэнд нөхөөс

Нэг буруу бол түмэн буруу

Нэг буруутвал арав хазайна

Нэг бүдэрвэл долоо бүдэрнэ

Нэг голоор гарвал

Мянганы газар дутуу явна

Нэг голоор явбал мянган газар татуу

Нэг гэнэдвэл

Нэг хэрсүүжнэ

Нэг гэнэдэхээс

Хоёр гэнэдэхгүй

Нэг гэрт нэг хүн

Нэг сүмд нэг бурхан

Нэг жилийн сайн нь намартаа

Нэг насны сайн нь залуудаа

Нэг лууг тэжээхээс биш

Арван баавгайг тэжээхгүй

Нэг магтвал тэнгэр тулгах

Нэг муулвал газарт оруулах

Нэг марга шараа яах вэ гэтэл хоёр марга шар

Нэг молиго

Хоёр жого

Нэг морьтой

Нэг дээлтэй

Нэг мөхлөг амуунаас мянган таар амуу

Нэг сайн багшаас мянган сайн шавь

Нэг мөхөс

Хоёр төгс

Нэг муу гэвэл

Сайндаа орох нь хол

Нэг муу ирвэл гурван муу дайрна

Нэг муур албал долоон гэлэн алсантай адил

Долоон гэлэн албал нэг суварга нураасантай адил

Нэг намар гурван хавраас илүү үнэтэй

Нэг хүн гурван үхрээс илүү чадалтай

Нэг нутагтай

Ихэр буудалтай

Нэг нь нийтийн төлөө

Нийт нь нэгийн төлөө

Нэг нь хоёр болдог

Нимгэн нь зузаан болдог

Нэг нэгээ мэхэлнэ

Нийлээд намайг мэхэлнэ

Нэг олбол арвыг олно

Нэг алдвал арвыг алдана

Нэг өдрийн зовлон өглөөний архи

Нэг насны зовлон өрхний зүдгүүр

Нэг өдрийн зовлонг архиар олно

Нэг насны зовлонг хоёр эмээр олно

Нэг өдрийн танилцал

Мянган өдрийн нөхөрлөл

Нэг сайн гэвэл

Муугаасаа салах ойр

Нэг сумаар хоёр туулай буудах

Нэг амиар хоёр юм хийх

Нэг сэтгэлтэй эм эм биш эр

Хоёр сэтгэлтэй эр эр биш эм

Нэг толгой сундалж

Нэг ус ундалж суусан аймаг

Нэг тэмээний хорголонд

Мянган тэмээ халтирдаг

Нэг үеийн эцэг эх

Арван үеийн багш

Нэг үзвэл танил

Хоёр үзвэл янаг

Нэг уусан нүдэнд гарах

Хоёр уусан хэлэнд орох

Нэг үхрийн эврийг цохивол

Мянган үхрийн толгой шархирна

Нэг үхрийн эвэр цохивол

Мянган үхрийн эвэр доргино

Нэг үхэхээс биш

Хоёр үхэхгүй

Нэг хотын нохой

Нэг аяар хуцдаг

Нэг хөл нь урагш татахад

Нөгөө хөл хойш татдаг

Нэг худал хэлсэн

Хоёрдохдоо итгэдэг

Нэг хулгана нэг тогоо шөл бузарлана

Нэг хүн тэнхэлгүй

Нэгдвэл цөм чадалтай

Нэг хүн худаг малтаж

Мянган хүн усыг нь ууна

Нэг хүн хүн

Хоёр хүн олон

Нэг хүний нуусан юмыг арван хүн эрээд олохгүй

Нүгэлт хүний цацсан ёрыг мянган мэргэд дараад дийлэхгүй

Нэг хүний ухаан зараад хүрэхгүй

Нийт олны ухаан зараад барахгүй

Нэг хүний ухаан зарж хүрэхгүй

Хоёр хүний ухаан зарж барахгүй

Нэг хүн

Нэг ухаантай

Нэг хурхын чимээнээр

Мянган бялзуухайн чимээ тасарна

Нэг хүрз нүх

Түмэн хүрз худаг

Нэг хуруу хазвал

Бүхэл бие өвдөх

Нэг хүүхэн ичсэнд орвол

Нэг барс ичээсэн дээр

Нэг хэлээд нимгэрэхгүй

Зуу хэлээд зузаарахгүй

Нэг хэсэг навтас

Хоёр хэсэг хавтсаа тохоод явах

Нэг хяруун чимээгээр

Мянган бялзуухай дуу тасарна

Нэг шөнө дулаан хоновол мянган лан

Олон халуун дотор

Нэг сэрүүн

Түм сонссоноос

Нэг үзсэн дээр

Түмэн гоё үг хэлэхийн оронд

Нэг тод үйл хийсэн дээр

Халуун олон ч

Нэг өдөр сэрүүн

Хоёр алга хавсрахгүй бол

Нэг алга дуу гарахгүй

Хоёр дахин хийсэнд орвол

Нэг удаа сайн хий

Хоёр сэлэм

Нэг хуйнд багтдаггүй

Хоёр хүн явбал нэг нь ах

Нэг хүн явбал малгай нь ах

Хоёр хүний ах нь их

Нэг хүний малгай нь их

Хоёр хуцны толгой

Нэг тогоонд багтахгүй

Цэргийг мянган өдөр тэжээгээд

Нэг өдөр хэрэглэдэг

Эвтэй эвгүйг мэдэх гэвэл

Нэг нэгийгээ зовоход нь үз

Амраг амраг үгүйг таних гэвэл

Бие биеэсээ сэжиглэх үгүйг үз

Эвтэй эсэхийг мэдэх гэвэл

Нэг нэгнээ тэтгэхийг үз

Амраг эсэхийг таних гэвэл

Нэг нэгнээ итгэхийг үз

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Нэг хуруугаар хоёр сур дарах

Тайлбар: а.нэг хөдөлсөн дашрамд хоёр явдлыг бүтээхээр оролдох; б.хаширмаар илүү ажил хийх

Нэг эхээс цувж гараад гэрт багтахгүй

Тайлбар: ах дүү хүмүүс өөр хоорондоо эв найргүй, таарч тохирохоо байх

Нэг лууг тэжээхээс биш арван баавгайг тэжээхгүй

Тайлбар: хэрэггүй олноос хэрэгтэй цөөн нь дээр

Нэгийг мэдээд хоёрыг мэдэхгүй

Нүглийг мэдээд буяныг мэдэхгүй

Тайлбар: алив юманд өрөөсгөл, өнгөц хандах

Нэгийг хоёр болгож

Нимгэнийг зузаан болгох

Тайлбар: эд хөрөнгөтэй болох, баяжих

Нэг үхрийн эвэр доргивол мянган үхрийн эвэр доргино

Тайлбар: нэг нь муу хэлэгдвэл бүгдэд нь хамаатай

Айл хүний амь нэг

Саахалтын хүний санаа нэг

Тайлбар: хөрш зэргэлдээ болон ойрхон буусан айлын хүмүүс эв найртай, санаа бодол нэгтэй байдаг

Цэцэн үг

Нэг чихээрээ оруулаад нөгөө чихээрээ гаргах

Тайлбар: хүний хэлснийг үл тоомсорлох