Монголоор

засварлах

===Үгийн гарал===хөл хөнжилдөө

Үгийн дуудлага

засварлах
[sana:]

Үндэсний бичиг

засварлах
ᠰ‍ᠠ‍‍ᠨ᠋‍ᠠ᠊ᠭ᠎᠎ᠠ


(санаг-а)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

засварлах
нэр.
  1. Хүний дотоод сэтгэлийн хөдөлгөөн
  2. Бодож сэтгэж буй зүйл, хүсч зорих бодол
  3. Зохиол бүтээл зэргийн утга, агуулга
  4. Зорилгыг хэрэгжүүлэхэд тулгарч байгаа саад, бэрхшээл, асуудлыг шийдвэрлэх зорилготой, тодорхой судалгааны үр дүнд бий болсон оюуны загвар
  5. Бодлын үр дүнд бий болсон дүгнэлт

Ойролцоо үг

засварлах

Нийлмэл үг

засварлах
ариун санаа - үнэн бодол, чин сэтгэл
ахар санаа - богино жолоотой, холч биш ухаан бодол
агуу санаа - их том үйл хэргийн тухай сэтгэн бодсон нь
буруу санаа - өөр, ондоо бодол санаа
мэргэн санаа - оновчтой бодол
уужим санаа - а.саруул бодол; б.аливаа зүйлд тайван, хүлээцтэй хандах нь
үнэн санаа - чин үнэн бодол
үнэн санаанаасаа - чин сэтгэлээсээ
хомхой санаа - шунаг бодол
хэтийн санаа - ирээдүйн төлөө санагалзах бодол, хэтийн зорилго
цагаан санаа - цайлган цагаан бодол, бусдад хар муу санадаггүй байдал
муу санаа - хорон муухай бодол
сайн санаа - бусдад тус дэм болох гэсэн хүсэл эрмэлзэл
хар санаа - хөнөөлт муу сэтгэл
хорон санаа - а.хорт санаа; б.урхаг ихтэй зүйл
хорт санаа - хорлол хөнөөл бүхий бодол
санаа сайтай - хар хоргүй, сайхан сэтгэлтэй
санаа муутай - хор хүргэх муу сэтгэлтэй, муу бодол агууламтгай
хорон санаа агуулах - муу санаа бодол өвөрлөх
хорт санаа өвөрлөх - бусдад хор хөнөөл хүргэхийг санаархах
санаа авах - ямар нэгэн юмнаас сэдэвлэн шинэ бодол ургах
санаа авахуулах - санаа төрүүлэх
санаа төрүүлэх - бусдыг өдөөж шинэ бодол сэдүүлэх
санаа сэрэх - ямар нэгэн зүйлээс сэдэвлэн шинэ бодол төрөх
санаа сэдэх - шинэ содон санаа олох
санаа өдөх - санаа төрөх
санаа үүсгэх - ямар нэгэн үйл явдал, зүйлийн талаар санаачилга гаргах
санаа сүвэгчлэх - арга зам хайх, эрэх
санаа олох - шинэ бодол төрж ухаарах
санаанд орох - гэнэт бодогдох
санаанд оромгүй - бодогдож сэтгэгдэхгүй зүйл
санаанд багтамгүй - байж боломгүй, маш хачин
санаа төрөх - ямар нэгэн юмыг хийж бүтээх, хэлж ярихад шинэ зүйл сэрэгдэн бодогдох
санаа дагах - санааны аяар элдэв зүйл бодогдох
санаа амрах - сэтгэлийн зовлон арилж тайвшрах
санаа амар - а.тайван, уужуу; б.хэр баргийн зүйлд сэтгэл зовдоггүй, тайван
санаа уужрах - сэтгэл тайван болох
санаа алдах - шүүрс алдах
санаа зовних - сэтгэл шаналах
санаа зовох - сэтгэл санаа тайван бус болох, тавгүйтэх
санаа нийлэх - үйл ажил зохицон сэтгэлд нийцэх
санаа нэгдэх - тухайн асуудалд бүгд нэг үзэл бодолтой байх
санаа тохирох - бусдын үзэл бодол хоорондоо зохицон нийлэх
санаанд таарах - тухайн зүйл бодож сэтгэж байсантай нь таарч нийлснээс зохистой санагдах
санаанд нь тааруулах - хийж гүйцэтгэж буй ажил хэргээ бусдын таалалд нийцүүлэх
санаанд хүрэх - бусдын хэлсэн үг болон өөрийн хийсэн ажил сэтгэлд анийцэх
санаа өвөрлөх - а.далд зорилго агуулах
гол санаа - гол утга, ерөнхий санаа
чухал санаа - чухал утга агуулга

Зөв бичихзүй

засварлах

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

засварлах

са|наа нэр. ~гаар унах, санааны, санаанд, санаанаас, санаагаар

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

засварлах


Орчуулга

засварлах

Хоршоо үг

засварлах

Этгээд үг

засварлах
ХАНД н. аө.санаа бодол(“хандлага” хэмээх үгээс үүссэн бололтой)
  • Тэр ямар хандтай байгаагий нь мэдэв үү?
  • Чи энэ цуглаанд ямар хандтай ирэв.
ХАНДАА ДАРУУЛАХ хэл. санаа бодол, хүслээ няцаалгах
  • Энэ тэмцээнд тэдний баг зуун хувь хандаа даруулаад байна.
  • Хандаа даруултал дасгал сургууль хийлээ.
ХАНДЫГ НЬ (ХАГА) ДАРАХ хэл. санаа бодлыг нь няцаах
  • Өчигдөр Мөнхөө надад гэв гэнэт онгироод. –Тийм үү. Тэгээд, чи хандыг нь дарахгүй яасан юм бэ?
  • Түүний хандыг нь дарж байхгүй л бол үл бүтэх хүн байгаа юм.
УНТРААХ тү. санаа бодлоор унагах
  • Чиний хэлж буй санал намайг унтрааж байна.
  • Үйлдвэрийн даргын хэлсэн үг бүүр намайг унтраачихлаа.

Товчилсон үг

засварлах
МОНОС Монгол Оюун Санаа [Сэтгэл]

Өвөрмөц хэлц

засварлах
санааны хир - сэтгэлд нуугдаж байгаа муу бодол
санаа алгасах - анхаарал үл төвлөрөх
санаа хоригдох - а.эргэлзэх; б.анхаарал төвлөрөхгүй байх
санаагаа хуурах - а.дэмий юмаар биеэ саатуулах; б.боломжгүй үйлдэл хийх, горилох
санаа сэтгэлээ хол бэлчээх - алс хэтээ бодох
санаанд нь сахал ургах - а.мартах; б.мууг сэтгэх
санаа алдах - сэтгэл тавгүйдэх~Бидэнд дараа болохгүй гэсээр яваад үхэхдээ дараа болсонгүй. Биднээс гавьтай гарлага ч гарсангүй гэж Жанцан санаа алдав (С.Эрдэнэ, Ээжийн авдар). ~Тэр гурав мордоод явахад Должин, Долгор хоёр сүүгээр тахил өргөж, далд ортол нь харан байн байн санаа алдан, өөрийн эрхгүй асгаран байгаа нулимсаа хэлээрээ долоож зогсов (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).
санаанаас гажих - сэтгэл санаа нь бишдэн буруудах~Энэ хүү ийм зүйл хийж, санаанаас гажих хүүхэд лав биш дээ.
санаанд багтах - бүтээнэ болгоно хэмээн итгэлтэй санагдах~Энэ сайхан жийпээр бол өдөртөө хот орчихно гэж санаанд багтаж байна шүү.
↑ далд санаа өвөрлөх
↑ нэг санаа өвөрлөх
↑ өмхий санаа өвөрлөх
↑ хар буруу санаагүй
↑ хоёр санаа өвөрлөх

Хэвшмэл хэлц

засварлах
Бие өтлөвч
Санаа өтлөхгүй
Гар газар
хөл хөсөр
Санаа амар аж төрөх
Гэдэс нь цадавч
Санаа нь цадахгүй
Зан нь догшин
Санаа нь ширүүн
Ой нь ч олигтой болсон шиг
Санаа нь ч сайтай болсон шиг
Саад бүдрэл учрахгүй бол
Санаа ухаан нэмэгдэхгүй
Сав дүүрэн идээтэй
Санаа дүүрэн жаргалтай
Сав ертөнц хязгааргүй
Санаа бодол үзүүргүй
Сав муу идээ барна
Санаа муу заяа барна
Саваагүй хүний
Санаа тарган
Сагаг гурван талтай
Санаа арван талтай
Саглагар их модонд шувуу олон цуглана
Санаа сайтай гэрт зочин олон цуглана
Саглагар их модонд шувуу олон
Санаа сайтай гэрт зочин олон
Сайн эрийн
Санаа сайхан
Сайхан янаг байвч
Санаа сэтгэлийг нь мэдээрэй
Сал онгоц байвч сэлэх усч хэрэгтэй
Санаа чадал байвч сайн нөхрөөс зөвшилтэй
Салаа ихтэй модонд шувуу олон
Санаа сайтай айлд зочин олон
Салхи ихэдвэл мод хугарна
Санаа зовбол мэргэн баларна
Салхи үгүй бол өвсний толгой хөдлөхгүй
Санаа үгүй бол хэргийн үзүүр үүсэхгүй
Салхинаас
Санаа хурдан
Сампин зангидвал саарахгүй
Санаа байвал төөрөхгүй
Зангиа зангидвал саарахгүй
Зориг байвал төөрөхгүй
Самуун хүнд өршөөл зохихгүй
Санаа муутад сургаал зохихгүй
Санаа байвал
Сарын газарт
Санаа байвч сачий хүрэхгүй
Бие байвч бяр хүрэхгүй
Санаа байвч
Савар хүрэхгүй
Санаа гэдэг санааны
Сахал үс заяаны
Санаа гэж чинжүү
Сахал гэж туужуу
Санаа дундуур оргио
Сав дундуур цалгиа
Санаа заяа хоёр нийлэхгүй
Сахал хөмсөг хоёр уулзахгүй
Санаа зовнино
Сэтгэл хөдөлнө
Санаа зөв бол
Заяа зөв сайн
Санаа муу бол заяа муу
Самсаа муу бол хамар муу
Санаа муу бол заяа муу
Самсаа муу бол хоголзуур муу
Санаа муу бол сүйдэхийн тэмдэг
Сав муу бол хагарахын тэмдэг
Санаа муу заяагаа барна
Сав муу идээгээ барна
Санаа муу хүн үхтэлээ
Унаа муу хүн хүртлээ
Санаа муу хүн
Шанааныхаа махыг иднэ
Санаа муудаа үгүйрнэ
Салтаа муудаа сувайрна
Санаа муут дотроосоо
Сав муут ёроолоосоо
Санаа муут заяагаа барна
Сав муут хоолоо барна
Санаа муут заяандаа
Санаа муут үнэнээсээ айна
Сарьсан багваахай нарнаас айна
Санаа муут
Шавар дотортой
Санаа муут яван хатна
Сарьсан багваахай наранд хатна
Санаа муутад сэжиг олон
Сайн моринд газар ойр
Санаа муутай бол садан ч бол зугтдаг
Санамсаргүй бол сайныг ч алддаг
Санаа муутай самжийн төрөлтэй
Самсаа муутай гахайн төрөлтэй
Санаа муутай хүн үхтэлээ зовно
Унаа муутай хүн хүртлээ зовно
Санаа нийлбэл
Ганзага нийлнэ
Санаа нийлбэл
Заяа нийлнэ
Санаа нь биендээ үгүй
Сахиус нь сүмдээ үгүй
Санаа нь далай
Бодол нь балай
Санаа нь далайд
Бие нь балайд
Санаа нь дэлхий
Сачий нь мэлхий
Санаа нь дэлхий
Чадал нь мэлхий
Санаа нь их ч заяа нь бага
Сав нь их ч олз нь бага
Санаа нь нэгдвэл бие нь нэгдэх
Саланги яривал салах нь мэдэгдэх
Санаа нь сайн бол
Сав нь дүүрэн
Санаа нь саранд
Суудал нь газарт
Санаа нь сарьдагийн цаагуур
Ой нь огторгуйн цаагуур
Санаа нь сүү
Чадал нь хар хулан
Санаа нь тэнгэрт
Салтаа нь газарт
Санаа нь тэнгэрт
Салтаа нь цасанд
Санаа нь уулын чинээ
Заяа нь хумсын чинээ
Санаа нь хярд
Суудал нь сууриндаа
Санаа нь шамбалд
Бодол нь тэнгэрт
Санаа нь ширээнд
Сээр нь шороонд
Санаа олдвол
Унаа гундана
Санаа осолдвол буруудахын тэмдэг
Сар хүрээлбэл салхилахын тэмдэг
Санаа сайн бол заяа сайн
Санаа сайтны морь цагаан
Сааль сайтны хот цагаан
Санаа сарьдагт
Хөл нь хөнжилдөө
Санаа хурдан
Сайд цэцэн
Санаа хурдан хаа ч хүрдэг
Хэл хурц юуг ч хэлдэг
Санаад суухад
Санаа бүтдэггүй
Сар наранд хүрэхгүй
Санаа заяанд хүрэхгүй
Сар хүрээлбэл сааргүй салхилна
Санаа осолдвол саналтгүй ташаарна
Сарьсан багваахайд жигүүр байвч
Нарны гэрэлд нисэж чаддаггүйн адил
Санаа муутад ухаан байвч
Сайн нөхрийг олж үл чадна
Сарьсан багваахай жигүүртэй боловч нарны гэрэлд нисэж чадахгүй
Санаа муутан мэхтэй боловч сайн үйлийг бүтээж чадахгүй
Сарьсан багваахайд жигүүр байвч нарны гэрэлд нисэж чадахгүй
Санаа муутад заль байвч үнэнийг ялж чадахгүй
Сахал нь урт
Санаа нь богино
Сахал нь цайвч
Санаа нь завхай
Сэтгэлдээ сэвтэй хүн
Санаа амар байж чадахгүй
Уг муутыг усан дотроос түймэр авах
Санаа муутыг салхин доороос мэдэж авах
Унаа сайтын морь хол
Санаа сайтын зам хол
Хөл нь шороонд
Санаа нь ширээнд
Шаазгай хэдий цадавч
Санаа нь даарин дээр
Шавь нь хирийг татаж гаргах
Санаа нь хирийг хэлж гаргах
Ямаа таргалуулбал хэвтэх газраа олохгүй
Санаа дэвэрвэл суух газраа олохгүй

Аман зохиолд орсон нь

засварлах
Санаа муут яван хатна
Сарьсан багваахай наранд хатна

Тайлбар: үйлийн лай эргээд өөрт тусна

Сайн санаатай бол бурхан дагана
Муу санаатай бол чөтгөр дагана

Тайлбар: сайн санаа эрхэм, муу санаа хэцүү

Санаа нь таарч самсаа нь нийлэх

Тайлбар: муу хүмүүс нийлэн хуйвалдах

Санаа байвч сачий хүрэхгүй
Бие байвч бяр хүрэхгүй

Тайлбар: хүч чадал муутай учир бодсон санасандаа хүрч чадахгүй

Санаа нь сохор бол нүд нь сохор

Тайлбар: бодож сэтгэж буй зүйл нь буруу бол нүдгүй хүнээс ялгаагүй

Цэцэн үг

засварлах
Санааны зовлон
Сэтгэлийн сэв

Тайлбар: сэтгэл зовоосон хэрэг явдал

Санаа зөв бол заяа зөв

Тайлбар: сайн санаа өвөрлөж явбал үйлс явдал бүтэмжтэй байдаг

Санаагаа хурааж унаагаа тавих

Тайлбар: горьдлоо тасалж, элдвийг бодохгүй болох