сургуулийн нөөцийн алба хаагч

Хадмал үг

[англ.school resource officers ]

Тайлбар

хууль.

Сургуулийн Нөөцийн Алба Хаагчдын Түүх

Цагдаа нар сургууль, боловсролын байгууллагуудын үйл ажиллагаанд маш олон жилийн турш оролцож ирсэн байдаг. (Morrison 2003; McNicholas n.d.). Сургуулийн нөөцийн алба хаагчийн (СНАХ) түүх :1950-аад оноос үүсэлтэй бөгөөд анх 1953 онд Мичиган мужийн Флинт хотноо нэгэн цагдаагийн ажилтныг сургуульд ажиллах албан тушаалтнаар томилсноор үүссэн байна. 1960, 1970-аад оны үед Флорида мужийн зарим нэг хотууд орон нутгийн цагдаагийн ажилчдыг сургуульд томилсноор “сургуулийн нөөцийн алба хаагч” гэдэг нэр томьёо үүссэн бөгөөд уг нэр томьёог Миами хотын цагдаагийн газрын дарга анх хэрэглэсэн байна. (Griffin 2000) 1960-аад оны эхэнд Аризона мужийн Туксон хотын цагдаагийн газар СНАХ-ийг томилж эхэлсэн. Түүнчлэн 1960-аад оны сүүл үе гэхэд Калифорниа мужийн Фрезногийн цагдаагийн хэлтэс орон нутгийн ард иргэдтэй илүү ойр дотно харилцаа бий болгох үүднээс бага болон дунд сургуулиудад долоон алба хаагчийг томилсон байна. (West and Fries 1995).

1980, 1990-ээд оны эхэн үед СНАХ-ийн хөтөлбөрийн хөгжил зогсонги байдалд оржээ. (McDaniel 1999/2001) Гэхдээ энэ үеэс хойш орон нутгийн цагдаагийн хэлтсүүд алба хаагчдыг сургуулиудад илүү сурган хүмүүжүүлэх зорилготойгоор ашиглаж эхэлсэн байна.

1983 онд Лос-Анжелес хотын цагдаагийн хэлтэс нь сурагчдад зориулан “Хар тамхи, мансууруулах бодисноос хамгаалах” боловсролын хөтөлбөрийг (Drug Abuse Resistance Education – D.A.R.E) байгуулсан байна. Тус хөтөлбөрийн хүрээнд цагдаагийн алба хаагчид 5 болон 8 дугаар ангийн сурагчдад нийт 15 цагийн туршид үргэлжлэх хичээл зааж эхэлсэн юм. Уг хөтөлбөрийг сурагчдын боловсролын тодорхой түвшинд, тухайлбал бага болон дунд ангийн сүүлийн жилүүдэд хүрсэн тохиолдолд заах зорилготой байсан юм. Гэвч энэ төлөвлөгөөг орон нутгийн хэрэгцээ шаардлагаас шалтгаалан ихэнх сургуулиуд өөрчилсөн. Иймээс хөгжлийн явцад D.A.R.E хөтөлбөр нь цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуулийн ахлах анги хүртэлх бүх ангийн түвшинд хөтөлбөрөө өргөжүүлсэн юм.

D.A.R.E хөтөлбөр нь орон нутгийн хэмжээнд цагдаа нар болон ерөнхий боловсролын сургуулиудыг албан ёсоор холбож өгсөн хамгийн анхны үйл ажиллагаа болсон юм. Гэвч уг хөтөлбөр нь өсвөр насныханд мансууруулах бодисыг ашиглаж, түүнд донтохоос сэргийлж өгдөг эсэх нь одоог хүртэл маргаантай. Хамгийн сонирхолтой нь D.A.R.E хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр тус хөтөлбөрт хамрагдсан цагдаагийн алба хаагчид, сурагчид болон сургуулийн захиргааны ажилчдын хооронд эерэг харилцаа үүсдэг байна. Одоогийн байдлаар D.A.R.E хөтөлбөрийг АНУ-ын сургуулиудын 80 хувьд хэрэгжүүлдэг бөгөөд олон улсын хэмжээнд 54 улсад ашигладаг байна. (D.A.R.E. цахим хуудас).

СНАХ-ийн хөтөлбөрийн хөгжил

1990-ээд оны дунд үеэс эхлэн орон нутгийн засаг захиргаа сургууль дээрх хүчирхийлэл нэмэгдэж байна хэмээн үзэж СНАХ-ийн хөтөлбөрийг боловсруулсан байдаг. 1996 оноос 2000 оны хооронд хэд хэдэн аймшигтай аллага сургуулийн орчинд гарсан. Энэ үед АНУ-ын хэмжээнд сурагчид сургууль дээр галт зэвсэг авчран бусад сурагчид болон багш нарыг гэмтээж аль эсхүл амь насыг нь хороосон нийт 12 хэрэг гарсан байна (Washington Post 2000). Эдгээр хэргүүд нь бага, дунд болон ахлах ангийн сургуулиудыг хамарчээ. Үүнээс болж хүмүүс СНАХ-ийн хөтөлбөрт илүү их анхаарал хандуулж, түүнийг цаашид улам боловсронгуй болгосон байна.

Дээр дурдсан хугацаанд сургууль дээрх хүчирхийллийн түвшин яг бодитойгоор нэмэгдээгүй боловч түүнтэй холбоотой айдас маш ихээр нэмэгджээ. Олон нийтийн зүгээс уг асуудалд анхаарал хандуулах болсноор Орон Нутгийн Цагдан Сэргийлэх Үйлчилгээний Алба (ОНЦСҮА) нь үндэсний хэмжээнд “Сургуулийн цагдаа” (СЦ) гэдэг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, түүнд санхүүжилт хийж эхэлсэн байна. Тус хөтөлбөр нь сургуулийн орчинд ажилладаг цагдаа нарт тусламж олгодог юм. ОНЦСҮА нь сургуулийн орчинд ажиллах хүсэлтэй байгаа орон нутгийн цагдаагийн агентлагуудад нийт 3 жилийн хугацаатай санхүүжилт өгдөг байна.

2004 оны байдлаар ОНЦСҮА нь тус хөтөлбөрт зориулан нийт 748 сая доллар зарцуулжээ. Энэ мөнгөн дүн нь нийт улсын хэмжээнд 6,500 гаруй СНАХ-дад тусламж үзүүлсэн байна. СНАХ-ийн хөтөлбөр нь сургуулийн хэмжээнд аюулгүй байдлыг хангах санаачлагыг дэмжсэн, өдөр тутмын явцад ажлынхаа ихэнх эсвэл бүтэн цагийг сургуулийн орчинд гүйцэтгэхээр томилогдсон алба хаагчдыг бодитойгоор дэмжсэн хамгийн анхны үндэсний хөтөлбөрийн загвар юм.