тамхи

Монголоор

Үгийн дуудлага

[tȧmȧ̆xĭ]

Үндэсний бичиг

ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠋

(тамахи)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

1. урга. Том ногоон хавтгай навчтай, цацаг хэлбэрт баг цэцэг нь ишнийхээ оройд дэлгэрдэг, тамхины гол түүхий эд болдог нэг наст өвслөг ургамал
2. Мөнхүү ургамлыг хатааж боловсруулан, хэмхчин талхалж татах, үнэрлэхэд бэлэн болгосон зүйл

Нийлмэл үг

тамхи тарих - тамхины ургамал тарих

тамхи хатаах - тамхины ургамал хатаах

тамхи хураах - тамхины ургамлыг хураан авах

дүнсэн тамхи - цаасан ороодог задгай улаан тамхи

улаан тамхи - дүнсэн тамхи

хамрын тамхи - үнэрлэхэд зориулж хийсэн нунтаг тамхи

хар тамхи - а.урга. намуу цэцгийн төрлийн урт бөгөөд том навчтай, цагаан ба улаан цэцэгтэй ургамал; б.мөн ургамлыг гүйцэд боловсроогүй байхад огтолж хатааж боловсруулсныг нь

шар тамхи - нэг төрлийн хамрын тамхи

тамхи нэрэх - хоёр хүн гаасныхаа толгойг нийлүүлэн, тамхи асаах хүн сорж, өгөх хүн үлээх

тамхи татах - а.тамхины утааг амаар сорох, уушгилах; б.хамрын тамхийг хамраар сорох

тамхинаас гарах - тамхичин хүн тамхи татахаа болих

тамхинд орох - тамхины утааг сорох буюу хамрын тамхийг үнэрлэсээр түүнд тэсгэлгүй шунахай болох, тамхи татах зуршилтай болох

тамхины бохь - гаансанд тогтсон хар өнгөтэй нялцгай зүйл

тамхины уут - тамхиа хийх уут

тамхины хөөрөг - хамарт үнэрлэх тамхийг агуулах жижиг сав

тамхины хор - тамхины ургамалд агуулагдах хүний биед хортой элдэв бодос

тамхины шүлт - тамхинд агуулагдаж байдаг амьд бодосын шүлт, өнгөгүй буюу шаравтар шингэн биет, эхүүн үнэртэй бөгөөд маш хортой зүйл хорхой алах эм хийдэг

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

там|хи нэр. там­хины, тамхинд, тамхинаас, о.тоо там­хинууд

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠋ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠊ᠨ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠋ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠋ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠋ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠋ ᠪᠡ᠊‍᠊ᠨ
ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠮ‍ᠠ‍ᢉᠢ᠋ ᠨᠣ᠊ᡍᠣ᠊ᠣ᠊᠊ᠨ

/~ы /~д /~ыг /~аас /~аар /~тай /~ руу /~аа /~ууд

Хоршоо үг

• гаанс тамхи - тамхи болон түүнийг татах хэрэгсэл

Этгээд үг

АКУУРК н. дутуу татаж хаясан тамхиО.окурок(муу тамхи)

• Тамхи байхгүй юм чинь хоёр шинэ цэргийг акуурк түүлгэхээр явуулъя.
• Акуурк байна уу? –Байна.

АКУУРКДАХ тбү. тамхи татахО.окурокМ.-дах

• Тамхи дууссан учир акууркдчихъя.
• Чи акууркдах уу? – За, тэгье.

АМИЛАХ тбү. а.тамхи татах

• Шоронд өдөрт 3 удаа амилахыг зөвшөөрдөг.
• За, нэг амилчихъя.

АМЬ н. тамхи

• Чи амь хаанаас олсон бэ? –Өнөөдөр Дашид эргэлт иржээ.
• Ирэх долоо хоногт амь 2 дахин үнэтэй болох сураг байна.

ГАЛЗУУ УЛААН н. нэлээд хатуу улаан навчин тамхи

• Урьд энэ өвгөн галзуу улаан нэлээд нэрэх дуртай байв.
• Манай хөдөө одоо гэсэн ч галзуу улаанаа татсаар байгаа.

ЗУРАГ ЗУРАХ тбү. тамхины утааг суунаглуулан татах

• Чи хэдэн наснаасаа зураг зурж эхэлсэн бэ? –Бараг 12 наснаасаа.
• Албаны өрөөнд манай зарим ажилтнууд зураг зурж байгаа нь зохисгүй байна.

МАТИГА н. аө.тамхи(тэргүүн үеийн авиаг тонгоргож өөрчилсөн)

• Чамд матига байна уу? –Байхгүй. Дуусса н.
• Чи матига татах уу?

МАТИГАЛАХ тбү. аө.тамхилах

• Хоёулаа нэг матигалчихъя. –За тэгье.
• Ойр ойр матигалах биенд муу гэж сонссо н.

МОД ТОЛГОЙ (ЗУУХ) хэл. модон гаанс(тамхи татах)

• Мод толгойгоо гутлынхаа түрийнд хийгээд босов.
• Тэр бараг арван таван настайгаасаа мод толгой зуусан ажээ.

НЭМНЭЭ н. тамхи ороох цаас

• Аавынд нэмнээ олдохгүй үе олонтоо тохиолддог юм.
• Сонины цаасаар нэмнээ хийчихье.

СООСК н. тамхиО.соска(угж)

• Чи яахаараа үргэлж сооск зууж явдаг юм бэ?
• Би өдөрт таван удаа л сооск татдаг юм.

СООСКДОХ тбү. тамхилахО.соска(угж),М.-дох

• За, хоёулаа гарч сооскдоё.
• Та хоёр үргэлж сооскдох юм аа.

УТАА ТАТУУЛАХ/УУГИУЛАХ тбү. тамхи татах

• Би чиний утаа татуулж явсныг харса н. Муу даа.
• Дүү минь, өрөөнд битгий утаа уугиул.

ШАР СҮҮЛТ н. шүүлтүүртэй янжуур

• Би үргэлж шар сүүлт татдаг.
• Та шар сүүлт татах уу? –За тэгье.

Хэлц үг

Хэвшмэл хэлц

Архи алмайтай

Тамхи талимаатай

Архи арван гурван жолоотой

Тамхи тавин гурван ташууртай

Архи арван замтай

Тамхи таван замтай

Архи арван нас тална

Тамхи таван нас үрнэ

Архи арван үг илүү хэлүүлэх

Тамхи таван үг илүү хэлүүлэх

Архи балгахад амиа хорлох

Тамхи татахад тархиа хорлох

Архи уухад ам хашилдаг

Тамхи татахад тагнай гашилдаг

Тамхи авсаар байгаад

Тэмээ авна

Тамхи татвал

Тагнайн жаргал

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Тамхиар таг

Танилаар яг

Тайлбар: а.юу ч үгүй, хоосон; б.найз нөхөргүй

Тамхи татах тагнайн жаргал

Танилтайгаа уулзах сэтгэлийн жаргал

Тайлбар: найз нөхөртэй хүн сэтгэлээрээ баян

Цэцэн үг

Тамхийг нь татаад тарыг нь танина

Тайлбар: танилцаж нөхөрлөөд тарыг нь мэдэх