хуурах

Монголоор

Үгийн дуудлага

[xu:rʌ]

Үндэсний бичиг

ᠬᠠᡍᠣ᠊᠊ᠷ‍ᠠ‍‍ᠠ‍‍ᠠ‍ᠣ
ᠬᠠᡍᠣ᠊᠊ᠷ‍ᠠ‍‍ᠠ‍ᠣ

(хагура)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I үйл.

1. Арьс, хальс, холтос зэрэг юм, мөн наасан цавуудсан юм өөрөө аяндаа салах, ховхрох

II үйл.

1. Худал зүйлд итгүүлэх, мэхлэх
2. Бүтэхгүй зүйлд дэмий итгэж суух

III үйл.

1. Хоол идээний зүйлийг халуун галд хайрч болгох

Нийлмэл үг

будаг нь хуурах - будаг нь өөрөө салах, ховхрох

гарын арьс хуурах - гарын арьс өөрөө ховхрох

модны холтос хуурах - модны холтос аяндаа салж унах

нөхрөө хуурах - а.анд найзаа мэхлэх; б.ханилснаа мэхлэх

үгээр хуурах - гоё сайхан үгэнд итгүүлж мэхлэх

биеэ хуурах - бүтэхгүй зүйлээр өөрийгөө тайвшруулах, түүндээ итгэх

санаагаа хуурах/сэтгэлээ хуурах - санаа, сэтгэлээ худал зүйлээр тайвшруулах

тогоонд хуурах - халуун тогоонд хайрч болгох

хуурсан хоол - хуурч болгосон хоол

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

хуу|р/ах үйл. хуурна, хуурлаа, хуурчээ, хууръя, хуурч; хуурагдах

Хоршоо үг

• хуурах мэхлэх - мэхлэх, залилах
• хуурах залилах - мэхлэх, гоё сайхан үгэндээ итгүүлэх

Этгээд үг

АМ БАРИХ тбү. Фонограмм тавиад хуурч дуулах

• Концерт дээр фонограмм тавьж ам барьсан дуучдыг торгоод байна.
• Бид залуудаа дуучин байхдаа ам барих гэх ёсыг мэддэггүй байлаа.

АРААРАА ТАВИУЛАХ тбү. хууртагдах, мэхлэгдэх

• Чи Мягмарт араараа тавиулав. Гэрээгээ нарийн байгуул.
• Би гэнэн болохоороо муу хүмүүст амархан араараа тавиулчих гээд байдаг юм.

AРААР (ЦЭВЭР) ТАВИХ хэл. байхгүй хойгуур нь хуурах, мэхлэх(бөхийн зарим барилдаанд араар нь унагаж ялах)

• Хүмүүс тэр залууг бусдыг араар цэвэр тавьдаг гэж болгоожилдог.
• Би өдий наслахдаа бусдыг араар тавих гэдгийг мэддэггүй.

БҮХЛЭЭР/ЗАЖЛАХГҮЙ ЗАЛГИХ хэл. бүрэн хуурах, мэхлэх

• Бидний уулзсан албан тушаалтан хэнийг ч бүхлээр залгих хүн байв.
• Хөрөнгө оруулалттай уул уурхайн энэ компани сүүлийн гурван жил татвар хураагчдыг зажлахгүй залгисныг бид мэднэ.

ГОЛ ГАРГАХ тү. хуурах, мэхлэх(Монголын “Үер” киноны үйл явдлаас үүссэн)

• Би чамайг хэзээ ч гол гаргахгүй, чи надад эхлээд хүүтэй мөнгө зээлж тусал. –Хэн хэндээ хэрэгтэй юм бол надад татгалзах юмгүй.
• Засгийн газар оюутнуудын сургалтын төлбөрийг хариуцна гэж амласан боловч гол гаргасаар байна.

ГОЛ ГАРГУУЛАХ тбү. мэхлэгдэх, зальдуулах

• Би Дамдинд ном зээлүүлээд гол гаргуулчихлаа.
• Би дотно найздаа арилжаа наймаандаа гол гаргуулаад байна.

ГОЛРОХ тбү. аө.хуурах, зальдах(“гол гаргах”-ын хураасан хэлбэр)

• Чи биднийг дахиж голрохгүй биз дээ.
• Тэр яагаад голорчихдог байна. Цагтаа ирэхгүй.

ГОЛРУУЛАХ тү. аө.хүнээс юм аваад буцааж өгөхгүйгээр мартуулах(“гол гаргуулах”-ын хураасан хэлбэр)

• Тэр залууг хүнээс юм голруулахдаа сүрхий гэж бусад нь түүнээс болгоомжилдог байв.
• Энэ улс төрчийн амлалт биднийг сайхан голруулж байна шүү.

ГУРИЛ н. хуурмаг зүйл(“Нүглийн нүдийг гурилаар хуурах” хэмээх хэллэгээс үүсэн бололтой)

• Чи яахаараа ийм гурил болсон юм хийдэг байна?
• Бидний санал гурил болоод тэгээд дуусч байгаа юм уу?

ГУРИЛДАХ тү. оромдох, хуурах

• Тэд анх байрны засварын ажил хийхдээ гурилдаад эзнээс нь мөнгийг нь авахыг л боддог байжээ.
• Монголд зам гүүрийн ажлыг шинжлэх ухааны өндөр төвшинд бус гурилдаж хийх нь их байгааг бид хаана хаанаа мэдэж байгаа шүү дээ.

ЗАЛГИХ тү. хуурах, мэхлэх

• Би шинэ санаачлагынхаа патентыг тэр залууд алдчихсан юм. Ер нь намайг залгичихсан гэж ойлгож болно.
• Би тэр хүнийг сайн хүн гэж бодоод бизнесийнхээ хамаг нууцыг ярьчихсан чинь намайг зах зээлээс шахаад залгичихсан шүү дээ.

МОЛИГО б.хууралт, мэхлэлт

• Түүний яриа молиго байсан байна.
• Би тэр хүнийг молиго хүн гэж боддог. Яагаад гэхээр намайг олон удаа мэхэлсэн юм.

МОЛИГОДОХ тү. хуурах, мэхлэх

• Тэр залуу олон хүн молигодсон юм.
• Би хүн молигодсон хэргээр байцаагдаж байгаа.

МОЛИГО ҮМХҮҮЛЭХ тү. хуурах, залилах

• Хүүхэд I: –Энэ үлгэрт хэрээ үнэгийг молиго үмхүүлсэн тухай гардаг юм. –Яаж молиго үмхүүлсэн юм бэ? –Үнэг модон дээр суугаа хэрээг хараад “Яасан сайхан дуулах бол” гэсэнд хэрээ дуулах гээд махаа унагачихдаг юм. Хүүхэд II: –Хээ хээ.
• Татварын энэ хууль манай компаниудыг молиго үмхүүлсэн хууль гэж би бодож байна.

ӨГӨӨШ ХАЯХ хэл. хуурах, залилах. О.бросать наживу(өгөөш хаях буюу хуурах)

• Эрдэнийг Чимэдээр өгөөш хаяж ажлаас нь огцруулаад байна.
• Цагдаагийнхан манай жагсаалыг өгөөш хаях байдлаар тараах гэж байгаа юм.

ТУУШИНДАХ тбү. хуурч ор нэр төдий хийх

• Намайг гэрийн даалгавраа туушиндсаныг багш мэдээд нарийн шалгалаа.
• Энэ өрөөний засварыг та нар туушиндахгүй шүү.

ТҮГЖИЛДЭХ тбү. зөвшөөрөөд хуурах(“Тунгалаг Тамир” киноны дүр Түгжилийн нэрээс үүссэн)

• Бүгдээрээ тухайн асуудлаар шийдвэр гаргахаар тохирсон боловч зарим нь түгжилдээд саналаа өгөөгүй ажээ.
• Хэн миний араас түгжилддэг байна.

ХАЛТУУР б.ямар нэг ажлыг оромдож хийх байдал. О.халтура(хялбар олзны ажил)

• Манай энд халтуурын ажил ерөөс олдохгүй байна.
• Энэ дүүрэгт барилгын халтуурын ажил маш сайн олддог.

ХАЛТУУРДАХ тү. ямар нэг ажлыг хийхдээ хуурах, зальдахО.халтура(хялбар олзны ажил)М.-дах

• Бид тэр айлын засварыг үнэндээ халтуурдса н.
• Сүүлийн үед зарим залуучууд ажлыг хоёр гар гаргаж хийдэг болсон нь муу.

ХУЛХИ б.хуурамч, хуурмаг

• Одоо үед дэлхий даяар хятадын барааг хулхи гэж толгой сэгсэрдэг.
• Манай дэлгүүрүүд хятадын хулхи барааны оронд японы ориг бараа авч ирж зарвал сайн байна.

ХУЛХИДАХ тү. хуурах, мэхлэх

• Танай дүү чинь намайг хоёр ч удаа хулхидсан шүү.
• Махны ченж залуу биднийг хулхидаж хонины махны оронд ямааны мах зарсан байна.

ЦОНХНЫ ЦААНААС ЧИХЭР ДОЛООЛГОХ хэл. хуурч мэхлэх

• Чи залуусыг албан тушаалд дэвшүүлнэ гэж цонхны цаанаас чихэр долоолгох гээ юү.
• Би чамайг итгэлтэй хүн гэж бодсон чинь, чи намайг цонхны цаанаас чихэр долоолгож байна.

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

нүд хуурах - а.хүссэн зүйлд нь ялимгүй бага юм өгсөн болж өнгөрөөх; б.ажлыг оромдох, хийсэн нэр зүүх

↑нүд хуурах

↑ тонтгор бөгсөөр ертөнцийг хуурах

Хэвшмэл хэлц

Хуурах худалчийн жиг

Хумслах хулгайчийн жиг

Хуурах худалчийн зээ

Хумслах хулгайчийн зээ

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Хуурсаар худалч болох

Хумсалсаар хулгайч болох

Тайлбар: хэрэг явдал бага зүйлээс эхэлдэг, муу занг бага дээр нь засах хэрэгтэй

Хуурах худалчийн зээ

Хумслах хулгайчийн зээ

Тайлбар: хуурсаар худалч болдог, хумсалсаар хулгайч болдог

Цэцэн үг

Нүглийн нүдийг гурилаар хуурах

Тайлбар: аливаа ажил хэргийг хийж гүйцэтгэхдээ ор нэр төдий хийх, оронцоглох