цагдаагийн баривчлах эрх

Хадмал үг

[англ. arrest powers of the police]

Тайлбар

Баривчлах гэдэг нь Франц хэлний arreter буюу “зогсоох, олж авах, саатуулах, саад хийх” гэсэн утгатай үг билээ. Баривчлах гэдэг нь “хэн нэгнийг гэмт үйлдэл хийх гэж буйг урьдчилан харж, түүний гэмт үйлдлийг таслан зогсоох” хууль зүйн хамгаалалтын арга хэмжээ юм. Баривчилгаанд дараах элементүүдийг багтаана. Үүнд:

1.Цагдаагийн ажилтан тухайн үйлдлийг гэмт хэргийн чанартай гэж үзэх үед

2.Цагдаагийн ажилтан гэмт үйлдэл хийсэн этгээдийг баривчлан хорих

3.Цагдаагийн ажилтан гэмт үйлдлийг таслан зогсоож, цааш даамжруулахгүй байх арга хэмжээ авах зэрэг болно.

Баривчлах үндэслэл

АНУ-ын Дээд Шүүх тодорхойлохдоо “Баривчилгаа явагдаж байсан тэр үеийн нөхцөл байдал, баримт нотолгоо болон баривчилгааг үйлдэж байгаа цагдаагийн ажилтны мэдлэг боловсрол, тухайн сэжигтнийг баривчлах ёстой гэсэн хангалттай нотлох баримт мэдээлэл зэрэг нь тус хэргийг таслан зогсоох буюу баривчлах үндсэн шалтгаан байж болно” гэжээ. Баривчилж буй цагдаагийн ажилтны өөрийн ажиглалт нь тухайн баривчилгааны шалтгаан болох үед, тухайн баривчилгааны өмнөх нотолгоо нь гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл байна гэдгийг нотолсон үед буюу сэжиглэж байгаа хэрэг нь учир шалтгаантй бол хууль ёсны энэ баривчилгаа нь байж болох нөхцөл шалтгааныг үүсгэдэг. Зарим хүний үйлдлийг илрүүлэхдээ, гэм буруугүй хүнийг эсэргүүцэхдээ, гэмт хэргийн сэжигтнийг тодорхойлохдоо гаргасан алдаа нь зарим тохиолдолд байж болох шалтгаан болох нь бий.

Баривчлах үед цагдаагийн ажилтан сэжигтэнд өөрийнх нь эрхийг уншиж өгөх бөгөөд сэжигтэн тухайн үед өөрөө өөрийгөө буруутгах үйлдлээс сэргийлж, чимээгүй байх бөгөөд эрхийнхээ дагуу биет төлөөлөгчид хандах эрхтэй. Баривчилгааны үеэр тухайн сэжигтний биед гэмтэл учруулахгүй байхыг нэн тэргүүнд бодох ёстой.