цоож

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ʦo:ʤĭ]

Үндэсний бичиг

ᠴᠣ᠊ᠣ᠊᠊ᠵ᠊ᠢ

(чоожи)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

1. Орон сууц, байшин барилга зэрэг зүйлийн үүд хаалга, ам амсрыг бэхлэн торгож, оньслох хэрэгсэл

Нийлмэл үг

цоож тайлах - цоожийг түлхүүрдэж онгойлгох

цоож хийх - а.цоож урлах; б.цоожлох

цоожны өргөс/цоожны сэрвээ - монгол цоожны хайрцагт орж түлхүүрээр гарах оньс

цоожны хайрцаг - монгол цоожны өргөс орох их бие

монгол цоож - монгол хийцийн цоож

орос цоож - орос хийцийн цоож

Төмөрцоож - мундаг төрлийн цоож, төмөрцоож шиг л болчихбол болоо гэж Ирээдүй хэлж байсан удаатай

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

цоож нэр. цоожны, цоожинд, цоож­ноос, о.тоо цоожнууд

Хоршоо үг

• цоож түлхүүр - цоожлох, онгойлгох хэ-рэгсэл
• цоож цуурга - юмыг түгжиж бэхлэх зүйл

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

Хана - хана мөргүүлэхзалилах, хууран мэхлэх

хана үдмээр - маш туранхай, туйлын эцэнхий гэсэн санаа~Туранхай тэмээг хана үдмээр тэмээ гэдэг нь тэмээнийхээ үдээрээр хана үддэг малчин монголчуудын л хэлэнд байдаг юм шиг байна (Чой.Лувсанжав, Орос монгол өвөрмөц хэлцийн толь).

ханан гэр холдож, хадан гэр ойртох - өтлөх, үхэх дөхөх~Эцэг нь насан турхруу болж, өвчин хуучинд дийлдэж бие доройтсон нэгэн хавар –Ханан гэр минь холдох шиг байна, хадан гэртээ ойртъё гэж эхнэр хүүхдэдээ хэлээд Шар хоолой руу гэрээ нүүлгэж байсан нь Батсайханы дотор бүдэг бадаг үлджээ (Ч.Чимид, Хавар намар).

хананд харваад оготно онох - санаандгүй аз завшаан тохиолдох~Хананд харваад оготно онодоггүй л юм бол наад санаа чинь хэзээ ч биелэлээ олохгүй.

ханын нүдээр харах - хайхрамжгүй байх, тоохгүй байх~Чухал хүн ирж байхад танилгүй ханын нүдээр харж үл тоомсорлоод үзээрэй. Тийм туршлагатай хүн дахин манайд олдохгүй шүү. Сайн заалгаж зөвлөгөө энэ тэр аваарай даа хүмүүсээ.

ханын нүдээр шургаад хаалгаар багтахгүй бүдүүрэх - эд хөрөнгө идэж завшиж баяжих~Ажилд орохдоо ямар чих зөлөнтэй хүү байлаа даа. Одоо томроод, ханын нүдээр шургаад, хаалгаар багтахгүй бүдүүрлээ гэдэг шүү юм болжээ.

ханын толгойн нараар босох - бага үд болтол унтах~Өө! Адъяа! Чи чинь ердөө ханын толгойн нараар босдог хүн, энэ өдөр яагаад ийм эрт дээшлэв ээ! (Дамиран, Бөх нар, Шинэ бэлчээр өөдөө).

ханын толгой харах - сөлийх, зөрүүдлэх~Ханын толгой харсан өлгөр хар юмнаас өөр хэрэггүй юм алга гэж Янжмаа авгай байнга ад үзнэ.

Хэвшмэл хэлц

Цууд гарсан хүүхэн

Цоож эвдсэн хулгайч