шийтгэх

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ʃi:dxĕ]

Үндэсний бичиг

ᠰ᠊ᠢ᠊ᠣ᠊‍ᠠ‍ᠭᠡᠬᠥ

(сидгэхү)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

үйл.

1. Шийтгэл хүлээлгэх, хэрэг шүүн таслах
2. Ажил хэргийг гүйцэтгэх

Нийлмэл үг

байцаан шийтгэх - үйлдсэн хэргийг нь нэгд нэгэнгүй асуун шийтгэл хүлээлгэх

хатуу шийтгэх - хатуу чанга торгох, яллах

хорихоор шийтгэх - хорих шийтгэл хүлээлгэх

ял хүлээлгэн шийтгэх - үйлдсэн хэрэгт нь тохирсон ял ногдуулж таслах, торгох

шийтгэх тогтоол гаргах - шийтгэл хүлээлгэх тогтоол гаргах

таслан шийтгэх - гэмт хэргийг шүүхийн төвшинд эцэслэн шийдвэрлэх

шүүж шийтгэх - а.ажил хэргийг хянан гүйцэтгэх; б.үйлдсэн гэмт хэргийг нь хэлэлцэн шийтгэл оноох

туурвиж шийтгэх - бүтээж гүйцэтгэх

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

шийт|гэ/х үйл. шийтгэнэ, шийтгэв, шийт­гэжээ, шийтгэлээ, шийтгэе; шийтгэг­дэх, шийтгэцгээх, шийтгэчих

Этгээд үг

ААКАА/АКАА ЦЭНЭГЛЭХ тбү. Цэргүүд автомат бууны бөгсөөр нэгнийхээ цээжин дээр хүчтэй цохих(“автомат Калашников” хэмээх үгийн товчилсон нэр)

• Хуучин цэрэг шинэ цэрэгт аакаа цэнэглэх дасгал хийсэн учир аавын хаалга татаад байна.
• Хуучин нэг үе цэргийн ангиудад акаа цэнэглэх гэдэг дэг байсан нь үнэ н.

АВАЛЦАХ тбү. зодолдох, маргалдах

• Та хоёр авалцаж болохгүй.
• Чи хэнтэй авалцах гээд байна.

АДИС БУУЛГАХ/ХҮРТЭЭХ хэл. зодох, занчих(зулайд нь бурхны ном хүргэж ивээх шашны зан үйлээс үүссэн)

• Хулгай хийсэн хүүд аав нь адис буулгаад байна.
• Эцэг нь хүүдээ “Хэрэв чи хичээлээ хийхгүй бол чамд адис хүртээнэ шүү” гэж аашилж байв.

АДИС ХҮРТЭХ хэл. зодуулах, занчуулах

• Хүү нь хулгай хийсэн учир ааваасаа адис хүртсэн байна.
• За, даргын орчуул гэсэн зүйлийг цагт нь орчуулаагүй байдаг адис хүртэх байх даа.

БАТИРАХ тү. зодохО.бить(зодох)М.-рах

• Хэдүүлээ Сандагийг батиръя. Хамраа сөхөөд байгаа юм.
• Сандагийг энэ удаад батирих гээд яах юм бэ. Түүнтэй ярилцаж тохирцгооё.

БУДАА БОЛГОХ тү. зодох

• Чамайг онгироод байвал будаа болгоно шүү гэж тэр намайг сүрдүүлж байса н.
• Би бусдыг будаа болгох хүчтэй хүн биш.

БУЛАНДАХ тү. байшингийн булан зэрэгт отон нуугдаж байгаад бусдыг зодох

• Нэг үе танхай залуучууд орой үдэш бусдыг буландах нь нэлээд байв.
• Та нар өвгөн хүнийг буландаад муу л байна даа.

БУЛАНДУУЛАХ тбү. зодуулах

• Би танхай залуучуудад буландуулах вий гэж айдаг шүү.
• Танхай залуучуудад буландуулсан өвгөн эмнэлэгт эмчлүүлж байгаа ажээ.

ГАВАГ ХҮРТЭХ тбү. зодуулах

• Өвгөн: –Урьд бид сүм хийдэд ном заалгаж байхдаа хичээл номоо уншиж, цээжлэхгүй ирвэл лам багшаасаа гаваг хүртдэг байсан юм. Ач охин: –Өвөө, “Гаваг хүртэх” гэж юу юм бэ? Өвгөн: –“Зодуулах”-ыг л тэгж хэлдэг байсан юм.
• Чи буруу хэрэг хийгээд ааваасаа гаваг хүртэх вий дээ.

ГАВАГ ХҮРТЭЭХ тбү. зодох

• Уг нь багш нь тэр хоёрт гаваг хүртээх байж дээ.
• Чи бас л гаваг хүртээ юү?

ГАМБИР БОЛГОХ тү. навс зодох

• Тэр үед хоёр өөр гудамжны хүүхдүүд заримдаа харилцан бие биеэ гамбир болгох нэгэн уламжлал байсан бөгөөд түүнийхээ учрыг ч тэд ойлгодоггүй, тэгсэн мөртөө удалгүй дотносож нөхөрлөдөг байв.
• Тэр миний хамрыг гамбир болгосон учир би гомдолтой байгаа.

ГАМБИР БОЛОХ тбү. навс зодуулах

• Тэр үед бид түүнийг гамбир болтол зодсоноо мэдээгүй байсан юм.
• Чи түүнтэй сөргөлдөж байгаад гамбир болох гээ юү?

ДОТОРЛОХ тү. чимхэх

• Битгий намайг доторлоод бай л даа.
• Залуу эх уурандаа хүүхдээ доторлосон байна.

ДЭЛБЭЭДЭХ тү. чихэнд нь цохиж чихийг нь өвтгөн бөөрөнхий болгох

• Даш хоёр ч шинэ цэргийн чихийг дэлбээдсэн хэргээр цэргийн сахилгын өрөөнд суугаад байна.
• Би түүнд чихээ дэлбээдүүлэх шахса н.

НААХ тү. зодох

• Наад залуугаа наагаад өг.
• Хэн чамайг наана гэсэн юм бэ? Чи өөрөө л тэгж бодож байгаа байх.

НАВС АВХУУЛАХ тбү. бүрэн зодуулах

• Би түүнд нэг удаа навс зодуулсан юм.
• Бид хоёр тэр гудамжны хүүхдүүдэд навс авхуулах шахлаа.

НУЛИХ тү. зодох, дэлдэх

• Тэр залуу чамд онгироод байвал юунаас айдаг юм бэ, түүнийг нульчихгүй юү.
• Тэр намайг нулих юм гэнэ.

ПОГООДОХ, ПОГОО ХИЙХ тү. тбү. аө.зодох, зодолдох. О.боксА.boxing(спортын зодолдох тэмцээн)М.-дох

• Тэр намайг погоодсо н.
• Чи хаагуур погоо хийгээд явна.

ПООЛЬДОХ, ПОЛЬДОХ тү. олуулаа нийлэн хэн нэгнийг зодохО.поле(зай бүхий талбар)М.-дох

• Шинэ цэрэг минь онгироод байвал бид чамайг польдож чадна шүү.
• Бусдыг польдсон хэргээр тэд цагдаад байцаагдаж байгаа юм байна.

ТООСОО ГӨВҮҮЛЭХ тбү. зодуулах, занчуулах

• Би бага байхдаа сахилгүйтээд аав ээждээ тоосоо гөвүүлдэг л байлаа.
• Би түүнд тоосоо гөвүүлэх хэрэг хийгээд байна.

ТООСЫГ НЬ ГӨВӨХ тбү. зодох, занчих(тоос гартал саваадах)О.выбивать пыль(тоосыг нь гөвөх)

• Чамайг даа. Сахилгүйтээд байна уу. Тоосыг чинь гөвөх минь.
• Бид тэр залуугийн тоосыг гөвөхөд ч багадна.

ҮЗЭЖ ТАРАХ тбү. зодолдох

• Би түүнтэй үзэж тарсан ч амархан дийлдсэ н.
• Чи түүнтэй үзэж тарах хэрэгтэй.

ҮЗЭХ тбү. зодолдох, тэмцэлдэх

• Битгий дургүй хүргээд бай. Хоёулаа үзчих үү.
• Би түүнтэй өчигдөр үзэлцэхээр очсон ч тэр хулчийгаад тийм юм болоогүй.

ХУНИХ тү. зодох

• Би түүнийг хунихаар очсон ч тэр надаас хүчтэй мэт санагдаад больсо н.
• Наад залуугаа хуниад өг.

ШААХ тү. зодох

• Наад залуугаа шаагаад өг, шаагаад өг.
• Муу хулгайч, чамайг шаасан ч яадаг юм.

ЭРҮҮНИЙ ШӨЛ УУЛГАХ хэл. зодох

• Цагдаа түүнд эрүүний шөл уулгасанд тэр залуу үнэхээр дургүйцэж байв.
• Муу хулгайчид эрүүний шөл уулгасан ч багадна.

ЭРҮҮНИЙ ШӨЛ УУХ хэл. зодуулах(эрүүндээ шүлсээ гартал зодуулах)

• Чи яагаад үүрэг даалгавар биелүүлэхгүй байна. Эрүүний шөл уух гээ юү?
• Хуучин цэрэг шинэ цэрэгт эрүүний шөл уулгасан байна. ихэд загнуулах

ЯМБИ АВАХ тү. ихэд зодох

• Тэдний гудамжны хүүхдүүд намайг ямби авах шахлаа.
• Миний найз өчигдөр танихгүй нэг залууд ямби авахуулчихжээ.

Этгээд үг

АЛГАНЫ АМТ н. алгадах маягаар зодох шийтгэл

• Тэр надад “Чамд алганы амт үзүүлсэн ч яах вэ” гэж байв.
• Чи бас л алганы амт үзчихээ юү?

БИТҮҮ ЗОДОХ тү. а.гараа алчуураар ороон зодож шийтгэх

• Хуучин цэрэг нэг шинэ цэргийг битүү зодож байгаад даргадаа баригдан шийтгүүлээд байна.
• Би чамайг битүү зодно шүү.

ГАЛУУН ЦУВАА н. цэргийг гараар нь ташааг нь тулуулан явганаар галуу мэт удаан алхуулахО.гусиный строй(галуун цуваа)

• Жагсаалын дарга нь дүрэм зөрчсөн цэргийг хууль дүрмийн дагуу бус өөрийнхөөрөө шийтгэх дуртай байсан учир зарим үед сахилгын зөрчил гаргасан цэргийг галуун цуваагаар 20-иос 30 минут алхуулах дуртай байсан байна.
• Би цэрэгт байхдаа энэ хайрхан өөд галуун цуваагаар гарч байсан юм.

ДҮРЭМ СУДЛУУЛАХ тү. цэргийн дүрэм удаанаар уншуулан зогсоон шийтгэх

• Өчигдөр жагсаалын дарга нь Булганыг 3 цаг орчим дүрэм судлуулсан учир өнөөдөр тэр алхаж явахад хэцүү болоод байна.
• Биднийг цэрэгт байхад дүрэм судлуулах гэдэг шийтгэл байдаг байж билээ.

УХАМСРЫН ШАНАА н. миний буруу хэмээн шанаандаа зодуулах шийтгэл

• Би тэр шинэ цэрэгт ухамсрын шанаа өгөөд байгаа юм.
• Даалгавар биелүүлэхгүй бол ухамсрын шанаа өгнө шүү.

ТРАКТОР АСААХ тбү. нойтон алчуураар үсийг нь хуссан толгойн хуйхыг нь сөргүүлэн зүлгэж өвтгөн шийтгэх

• Би тэр үед цэрэгт ирэнгүүтээ сурсан шинэ үгний нэг маань трактор асаах гэдэг үг байв.
• Чамд трактор асаах багадах байх шүү.

ЭР ХҮНИЙ ХИЙТЭЙ ЦОХИЛТ н. гараа атгаж гэнэт цохих шийтгэл

• Тэр бидэнд эр хүний хийтэй цохилтыг үзүүлнэ гэж байв.
• Гоожуур минь, эр хүний хийтэй цохилт гэдгийг чи мэдэх үү?

Товчилсон үг

БШХ Байцаан Шийтгэх Хууль

ГХБЭШЯ Гадаад Хэргийг Бүгд Эрхлэн Шийтгэх Яам

ДХБЗШЯ Дотоод Хэргийг Бүгд Захиран Шийтгэх Яам

ИБШХ Иргэний Байцаан Шийтгэх Хууль

СХХЗШЯ Сангийн Хамаг Хэргийг Захиран Шийтгэх Яам

ЦХБЗШЯ Цэргийн Хэргийг Бүгд Захиран Шийтгэх Яам

ШТХБЗШЯ Шүүн Таслах Хэргийг Бүгд Захиран Шийтгэх Яам

ЭБША Эрүүгийн Байцаан Шийтгэх Ажиллагаа

ЭБШХ Эрүүгийн Байцаан Шийтгэх Хууль