шорон

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ʃoroŋ]

Үндэсний бичиг

ᠱᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋

(шорунг)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I тэм.

1. Онцгой өндөр уул хад; шорон хад (бусдаас онцгой өндөр хад).

II нэр.

1. Гэмт хэрэгтэн этгээдийг хорих газар; гяндан

Нийлмэл үг

шоронд орох - гэмт хэрэг үйлдэн ял авч гянданд хоригдох

шоронд суух - шоронд орох

шоронд хоригдох - гянданд ял эдлэх

шоронгийн хуяг хуучир. - хэрэгтнийг хорих газрын харгалзагч

шоронгийн харгалзагч - шоронгийн харгалзах үүрэгтэн, хуяг

шоронгийн харуул - шоронгийн хуяг

шоронгийн хоригдол - ял шийтгэгдэж хорионд байгаа хүн

шоронгийн хадаас бол хараал. - шоронд насаараа суу

шоронгийн тав хараал - шоронд хоригдогч, шоронд суугч

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

шо|рон нэр. шоронд, шоронгоос, о.тоо шоронгууд

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠱᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋ ᠤ‍᠊ᠨ
ᠱᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋ ᠳ᠋ᠣ
ᠱᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋ ᠊ᠢ
ᠱᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠱᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋ ᠢᠶᠡᠷ
ᠱᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠱᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋ ᠢᠶᠡ‍᠊ᠨ
ᠱᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊‍ᠠ‍᠊ᠢ᠊ᠡ᠋ ᠣ᠊ᠣ᠊᠊ᠨ

/~ийн /~д /~г /~оос /~оор /~той /~ руу /~гоо /~ууд

Хоршоо үг

• орон шорон - гэмт хэрэгтэнг хорин цагдах, ял эдлүүлэх газар
• шорон гяндан - хэрэгтэнг чандлан хорих газар

Этгээд үг

ААВ н. а.шорон(гэрийн дотор хүүхдийг хүмүүжүүлэхэд эхийг бодвол эцэг хүний үүрэг их, ааш хатуутай зүйрлэсэн)

• Бид хоёр аавынд 3 жил хамт байсан юм.
• Тэгвэл та хоёр аавынд зовлон бэрхшээлээ хамт туулсан хүмүүс юм байна даа.

ААВЫНД ОЧИХ/ОРОХ/СУУХ тбү. а.шоронд орох

• Би залуудаа өөрийн болчимгүй зангаас болоод хоёр ч удаа аавынд ороод гарсан юм.
• Тэр аавынд сууж байгаад сая гарчээ.

ААВЫН ХААЛГА ТАТАХ хэл. а.шоронд орох

• Улсын нууц задруулсан хэргээр аавын хаалга татсан улс төрийн ажилтан ялын хугацаагаа дуусгаад сая суллагдаад байна.
• Би аавын хаалга татах хэрэг хийх байх гэж бодож явсангүй.

АМЬСГАА н. а.хоригдол

• Би тэр амьсгаатайнэг зодолдмоор байна.
• Би тэр амьгаатай өстөн болоод байна. бусдыг хүч чадлаар дорой гэж доромжилсон нэрлэлт

АМЬСГАЛЫН СИСТЕМ н. а.хүч чадал дорой хоригдолО.система(эмх журам, тогтолцоо)

• Тэр муу амьсгалын систем биднийг олон удаа хуурсан шүү.
• Тэр хоригдол юу ч хийж чадахгүй амьсгалын систем юм.

ДҮҮГЭЭ ДУУДАХ тбү. а.өрөөнд нь шинэ хоригдол ирэхийг хүсэх

• Чи өрөөндөө ганцаараа байгаа юм уу? –Тийм ээ. Дүүгээ дуудаж байгаа.
• Би дүүгээ дуудаад байсан юм. Тэгээд чи өнөөдөр орж ирэх шив.

БӨӨР н. а.шоронгийн газрын харуул

• Бөөр цөөрөх үеэр оргоцгооё.
• Тэр бөөр надад нэлээн ширүүн харьцса н.

БӨӨСНИЙ ТЭЭР н. а.шоронгийн хоригдлуудыг халуун усанд оруулах ажилтай хүн

• Манай бөөсний тээр биднийг хурдан усанд ор гэж байна шүү. –Тийм ээ. Хуягаас илүү ааштай байх чинь.
• Чи тэр бөөсний тээрийн нэрийг мэдэх үү?

ЗООН н. хорих газар, хорих анги О.зона(тусгай бүс, зурвас газар)

• Тэр хоригдол хоёр жил зооноосоо нэг удаа ч гадагш гарч үзээгүй юм байна.
• Би зооноос хоёр өдөр дараалан гарса н.

ЗООНЫХОН н. хорих ангийн хоригдлууд

• Энэ газрын хоригдлуудыг нутгийн ардууд гэсэн ч зооныхон хэмээн нэрлэдэг байна.
• Зооныхон энгийн иргэдтэй хамт энэ барилга дээр ажиллаж байна.

КААШ н. шинэ ялтанО.каша(нунтаг будаа)

• Манай өрөө бас нэг каашаар нэмэгдсэн юм биз дээ.
• Кааш аа, ийшээ суу.

НААР, НАР н. шорон(хоригдлуудын хэвтэх модон ор)О.нары(банз дэвссэн ор буюу ханз)

• Тэр нааранд 3 жил болоод байна.
• Тэр хоёр өөрсдийгөө наарны найз байсан гэж ярьдаг.

НААР ХАМ н. шоронд нэгэн өрөөнд зэрэгцэн унтах хоригдол

• Би үүнийг наар хамаасаа асуугаад чамд хэлье.
• Чиний наар хам хэн бэ?

НАРАНД БАЙХ тбү. шоронгийн бус энгийн амьдралд байх

• Тэр наранд байх үе ирэх бий гэж итгэж байв.
• Чи наранд байхдаа ямар ажил хийдэг байсан бэ?

НАРАНД ГАРАХ тбү. шоронгоос гарах

• Хурдхан наранд гарч сайн сайхан амьдрах юм сан гэж сүүлийн үед үе үе боддог боллоо.
• Чиний хэлдэг зөв. Наранд гараад амьдралдаа дахиж алдахгүй байх нь хамгийн чухал юм.

НАРАНД УУЛЗАХ тбү. шоронгоос гарсны дараа уулзах

• Миний ялын хугацаа жилийн дараа дуусна. Тэр үед хоёулаа наранд уулзъя.
• Наранд уулзаад би чамд ямар ажил хийхээ ярья.

НАРНЫ АМЬДРАЛ н. шоронгийн бус амьдрал

• Чи удахгүй нарны амьдралд золгоно. Сайхан байна шүү.
• Хүлээсэн өдөр дөхөж байна. Нарангийн амьдрал удахгүй эхэлнэ дээ.

НАРНЫХАН н. хоригдол бус энгийн хүмүүс

• Нарныхан биднийг их муу хүн байдаг гэж боддог байх аа. –Тийм ээ. Бидний дотор үнэхээр муу хүн ч бий шүү дээ.
• Би өчигдөр зооны гадуур ажил хийхдээ нарныхантай уулзах боломж олдсо н.

НАРС н. а.шорон

• Тэр өөрийгөө нарсанд суух хэрэг хийгээгүй хүн гэж үргэлж ярьдаг.
• Нарсны амьдралаас нарны амьдралд дасах нь заримдаа хэцүү байдаг гэж олон жил шоронд байсан хүмүүс шоглонгуй ярих нь бий.

НАРСНЫХАН н. а.шоронгийн хоригдлууд

• Хоригдлууд өөрсдийгөө нарсныхан гэж нэрлэж дуудах бөгөөд, заримдаа энгийн хүмүүс ч тэднийг энэ үгээр нь хэлэх тохиолдол байдаг байна.
• Нарсныхан бүгдээрээ муу хүмүүс бус шүү дээ.

ХУЛГАР, ХУЛГАРУУД н. хоригдол(хулгар чих бүхий)

• Би энэ хориход олон жил ажилласан хүний хувьд хэлэхэд хулгаруудтай хууль журмын дагуу хатуу харьцахгүй бол оодордог хүмүүс байгаа юм.
• Тэр хулгарыг чи таних уу?

ЦООЖЛОГЧ н. а.шоронгийн хуяг

• Цоожлогчийн ажилд дуртай дуртай байдаггүй.
• Тэр 30 жил цоожлогчийн ажил хийгээд саяхан тэтгэвэртээ гарчээ.

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

шоронгийн тав/хадаас - шоронд хоригдогч, шоронд суугч~Ээ дээ, танай энэ хүн болохгүй шүү! Яасан ч хүн болохгүй, шоронгийн тав л болно! (Ш.Гаадамба, Хамар хашааны хүн). ~Осол эндэгдэл бүхний минь хүн мартаж уучлахгүй болохоор би зөндөө их хэрэг тарьсан, шийтгүүлээд барахгүй ялтай жаал болсон шиг санагдах юм. Дондог гуайн яриад байдаг “шоронгийн тав” гэдэг нь болох шахсан юм болов уу? (Ш.Гаадамба, Буруу арга).

шоронгийн тав/хадаас болох - шоронд насаараа суух~Муу өгөр Данзанг яасан ч зүгээр орхихгүй. Шоронгийн хадаас болгох доо л болгоно. Хэсгийн төлөөлөгчид мэдүүлсэн (Б.Дариймаа, Шар хондын намаржаа). ~Би ч гэсэн үнэнийг нэг цагт олдоно гэж гээд цөхрөнгөө бараагүй минь болж. Юмны үнэнийг олддоггүй юм байна гэж эрт цөхөрсөн бол насаараа шоронгийн хадаас болж ч чадна шүү дээ (С.Эрдэнэ, Ихэр толгодын сувд).