эрүү

Монголоор

Үгийн дуудлага

[erь:]

Үндэсний бичиг

ᠡ᠊ᠷ‍ᠠ‍ᠣ
ᠡ᠊ᠷ‍ᠠ‍ᠬᠥᠣ

(эрэү) ~ толгой (эрэгүү) ~ шүүлт

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. биезүй. Хүн амьтны толгойны амнаас дооших хэсэг
2. Зуухны аман талд гал, үнс зэргийг тосч байрлуулсан хавтгай төмөр
3. Хавхны амьтны хөлийг хавчих хэсгийг торгоон тавьсан матигар мод
4. хуучир. Эхнэр хүний дээлийн ханцуйд өөр өнгийн зүйлээр оёж хийсэн оруулга;

II нэр.хууль.

1. Гэмт хэрэг үйлдэгсдийг залхаах цааз
2. хуучир. Ял, шийтгэл, хор;

Нийлмэл үг

эрүү заах - амьтны эрүүг толгойноос салгах

эрүү зуурах - ихэд даарснаас хүн, амьтны шүд зуурах

зуухны эрүү - зуухны амнаас унах гал, үнсийг тосч авдаг төмөр гаргуул

хавхны эрүү - хавхны эх биенээс гарсан урт хэсэг

уулын эрүү - уулын өндөрлөг хэсгээс доош буусан шувтарга

эрүү тулгах - ял зэмлэл хүлээлгэхээр шаардах, албадах

эрүүгийн хууль - ямар хэргийг гэмт хэрэгт тооцох, түүнд ямар ял шийтгэл оноохыг заан тогтоосон хууль цаазын бичиг

есөн эрүү хуучир. - эртний хууль цаазны харгис есөн төрлийн эрүү шүүлт

есөн эрүү давах - хууль цаазны есөн янзын шүүлтийг туулах

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

э|рүү I.биезүй. *~ өвдөг нийлэх (ихэд хөгшрөх) эрүүний, эрүүнд, эрүүгээр, эрүүнээс

Орчуулга

=

Хоршоо үг

• эрүү ам - хүн, амьтны амны хөндий болон түүнд байрлах шүд суух хэсэг
• эрүү толгой - хүн, амьтны уураг тархи бүхий эрхтэн болон түүний амны хөндийгөөс дооших хэсэг
• эрүү шүүлт - гэмт хэрэгтэнг банз шаахай зэрэг тамлан зовоох хэрэгсэл ашиглан байцаах нь

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

эрүү өвдөг нийлэх - ихэд хөгшрөх

эрүү толгой зодолдуулах/нийлүүлэх - хоол идэх

дэвсээ эрүү - налиг нялуу үг яриатай хүн

эрүүний шөл амсах - үглүүлэх, яншуулах

эрүү аман доор орох - хүнд хэлэгдэх, бусдын царай харах~Хуршсан эмнэлэг байгуулсангүй юм бол, эм эмнэлгийн талаар бид мөн л бусдын эрүү аман доор орж, хөдөө тосгоны эмч чухаг эм ховор байдлыг хэзээд хувируулж чадахгүй шүү (Бадав, Гурван сарын гулгуй цэцэг).

эрүү дэлгэх - хэлэлцэн ярилцах~Хонь хотолсноос хойш, малчин хүн хоолоо идэж барвал, эрүү дэлгэн суухаас өөр сайхан юу байх вэ (Бүрэнтөгс, Мянганы гурав).

эрүү өвдөг [нь] нийлэх - ихэд хөгшрөх~Эрүү өвдөг нь нийлсэн хэдэн хөгшид үлджээ (С.Эрдэнэ, Холбоо гурван тууж). ~Бурханы ямархан хувь зохиолоор таарсан юм гэмээр түүний нөхөр нь эрүү өвдөг нь нийлэх шахсан нэгэн билээ (Н.Сүхбат, Буу). ~Дорж тавин цэргийнхээ хамт хэдэн пүүсний хашаанд орвол эрүү өвдөг нь нийлэх шахсан хөгшин луухаанаас өөр хүн байсангүй (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

эрүү толгой зодолдох - дагжин чичрэх~Битүү харанхуй манаран шөнийн хүйтэн салхи нэвт үлээн дутуу нойртой Түгжилийн эрүү толгой өөрийн эрхгүй зодолдон байв (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

эрүү толгой зодолдуулах - юм идэх~Эрүү толгой зодолдуулах юу байна даа гэсээр майханд гүйж орвол Чулуун хуурсан гурил зуурч суув (Д.Цэдэв, Айргийн амт). ~Тэр чинь Гонжоо тайжид зарагдсаны хүчээр бор хоног залгаж яваа хүн шүү дээ. Хөөж орхивол эрүү толгой зодолдуулах юм үгүй болно (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир).

эрүү хамхилгүй хавшилдах - тасралтгүй хуцах, улих~Нүүдэлчний хот бараагнан гал улалзаж… ноход эрүү хамхилгүй хавшилдана (П.Хорлоо, Багш).

эрүү хамхихгүй - зогсолтгүй ярих~Дорж гэрт орж ирснээсээ хойш арван минутын турш эрүү хамхилгүй элдвийн юм донгослоо.

эрүүгээ хамхих - хэл үггүй байх, ярианд оролцохгүй суух~За чи юу ч болсон эрүүгээ хамхиад л сууж бай, чи зүгээр (Д.Батбаяр, Цахилж яваа гөрөөс).

эрүүний шөл амсах - (шог) үглүүлэх, яншуулах~Ээж хэдийнээ сонсчихсон бол буруу замаар будаа тээлээ гээд эрүүний шөл амсах нь дамжиггүй ээ.

эрүүний шөл уулгах - (шог) үглэх, янших~Чамд амьдралыг чинь чиглүүлж, эрүүний шөл уулгаж байдаг эхнэр хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол хаашаа ч хамаагүй хадуураад явчихна.

↑ дэвсээ эрүү

Хэвшмэл хэлц

Идээ эзнээ таньдаггүй

Эрүү сахлаа таньдаггүй

Өр өвдсөн хүний

Эрүү өөд өшиглөнө

Үг илүүтэйн

Эрүү хугархай

Үг хэлгүй

Эрүү шанаагүй

Чихнээс татахад

Эрүү нь хөдлөх

Эр эм салахаас биш

Эрүү толгой салахгүй

Эр эм хоёр битгий хэл

Эрүү толгой хоёр ч салдаг

Эр эмдээ түшээ

Эрүү амандаа түшээ

Эрүү толгой салдаг

Эр эм салдаггүй

Эрүүл саруул явсан цагт

Эрүү өвдөг нийлсэн ч мэнд