өндөр

Монголоор

Үгийн гарал

Үгийн дуудлага

[цndцr]

Үндэсний бичиг

ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷ

(өндүр)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

тэм.#Нам гэдгийн эсрэг утга, аливаа зүйл босоо тийшээ, зай ихтэй.

Үлэмж их
Дээд
Дуу чимээний чанга, хүчтэй байдал

Ойролцоо үг

урт

Нийлмэл үг

өндөр газар - а.далайн түвшнөөс их хэмжээгээр өргөгдсөн газар; б.газрын гадаргууны хувьд уул, даваанаас нам, тал хөндийгөөс өндөрлөг газар

өндөр нуруу - босоо урт нуруу

өндөр хавьс - хүн, амьтны хамгийн урт дөрвөн хавирга

өндөр хад - бусад хаднаасаа урт, босоо хад

өндөр сүрлэг - сүр бараа ихтэй байдал

өндрийн харайлт спорт. - спортын харайлтын нэгэн төрөл

өндөр удвал цэцэг урга. - иш нэг хос алд илүү, навч олсны навчтай адил, цэцэг пял мэт их шар өнгөтэй нэг зүйл удвал цэцэг

өндөр шар бударгана урга. - говь, говирхуу газар өндөр ургадаг нэг зүйлийн бударгана

өндөр жил - сарны зурхайн илүү сартай жил, нарны зурхайн 366 хоногтой жил

өндөр ургац - тариа, ногооны ургалт сайн, гагаас хураах ургацын хэмжээ их

өндөр хүчдэл - цахилгаан хүчний хэмжээ асар их

өндөр хөгжил - хөгжлийн хурдац түргэн, хөгжил сайтай

өндөр үнэ - зах зээлийн ханшнаас их үнэ

өндөр үнэлэх - а.бараа бүтээгдэхүүнд өндөр үнэ хэлэх, тогтоох; б.дээд зэргээр үнэлэх

өндөр наслах - урт наслах

нас өндөр болох - хөгшрөх

өндөр өвөг - тав дахь дээд үе, хуланц өвгийн эцэг

өндөр эмэг - хуланц өвгийн эх, түүнээс дээших дээдэс

өндөр хувьтан - аз хийморьтой хүн

өндөр заяа - дээд зэргийн хувь тохиол

өндөр огторгуй - сансрын уудам

өндөр дуу - чанга дуу

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

өн|дөр тэм.. өндөрдүү

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷᠳ᠋‍ᠠ‍ᠬᠥᠣ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷᠳ᠋‍ᠠ‍ᠬᠥᠭᠡ᠊‍᠊ᠨ
ᠡᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷᠭᠡ᠊ᠨ

/~дүү /~дүүхэн /~хөн

Орчуулга

Хоршоо үг

өндөр нам - юмны босоо уртын хэмжээ

===Эсрэг үг===уудам

тэм.#нам

Этгээд үг

ГОЗГОР б.өндөр

Тэр залуу яасан гозгор юм бэ? –Тийм ээ. Их өндөр нуруутай юм.
Чи ч ашиггүй гозгор юм даа.

ГОЗОН б.өндөр

Тэр гозон чинь тэгээд танайхаар ирж байна уу? –Ирж байгаа.
Би гэрээсээ хамгийн гозон нь юм.

(ГОЗОН) ТЭМЭЭ б.өндөр нуруутай, туранхай хүн

Тэгэхэд манай ангид хоёр ч гозон тэмээ байдаг байв.
Манай ангийн тэр жаал намайг гозон тэмээ гээд байса н.

ДЭМИЙ ГОНЗГОЙ б.нуруу өндөр ч ажлын эв дүйгүй дэмий

Дамдинг сагсан бөмбөгийн багтаа авч тоглоё. –Ээ хэрэггүй. Дэмий гонзгой шүү дээ.
Би ажилд эв дүй, хүч тамир муутай дэмий гонзгой шүү дээ.

Товчилсон үг

ӨНЗ Өндөр Настны Зөвлөл

ӨХ Өндөр Хүчдэл

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

өндөр авах - а.мандах, нэрд гарах~Содном гуай саяхан л ажилгүй гудамжинд лааз өшиглөж явсан одоо бүр их хурлын гишүүн болоод өндрөө авч байна шүү дээ. б.аливаа асуудал нийтэд дэлгэгдэх эсвэл дээд түвшиний сонорт хүрэх

өндөр босго[той] - хэцүү, бэрх, хүнд~Халхын нутаг хатуу, харийн хүмүүнд өндөр босготой гэлцдэг нь хаачлаа (Б.Догмид, Хөх тэнгэрийн зарлиг).

өндөр малгай өмсгөх - хэтэртэл магтах, хөөрүүлэх~Өндөр малгай өмсгөөд ч нэмэргүй, молиго үмхэхгүй нөхөр байгаа юм.

өндөр сүүдэртэй - нас их, их насажсан гэсэн утга~Эрт арван хэдэн жилийн өмнө өндөр сүүдэртэй болсон өвгөн нэг хүүтэй энүүгээр хонь хариулж явсан байжээ (Д.Цэрэнванжил, Мөнхийн зоог).

өндөрт нисэх - хийморь босох, ноён суух, хол явах зэргийн~Хэнд ч битгий хэл, бүтэхээс өмнө бүтэлгүй яриа дэлгэрчихдэг. Чиний нэг насны их явдлыг саатааж мэднэ шүү! Хожим дээрээс нэг мэдэгдлийн бичиг ирчихээр чи даруй өндөр нисэх нь тэр шүү! ...Хожим эрх баривал чи одоо бидний төлөө үг хэлнэ шүү дээ (Т.Дэлгэрсан, Ахмад хувьсгалчийн шинэ аялал).

↑ босго өндөртэй

↑ өнгөрсөн хойно өндөр хар мануухай

↑ толгой илүү, тохой өндөр

↑ тохой өндөр байх

Хэвшмэл хэлц

Амин хувийн ашиг

Өвсний сүүдэртэй адил

Ах дүү нарын ашиг

Өндөр тэнгэртэй адил

Их мөнгө аминд харш

Өндөр хашаа малд харш

Нөхдөөсөө зөрөх

Нөхрөөсөө уйдах

Өнгө мөнгөнд шунах

Өндөр тушаалд горилох

Энэ бүхнийг

Эгнэгт цээрлэ

Өвгөн хүн бураа их ч нэмэртэй

Өндөр уул нөөлөг их ч нөмөртэй

Өвгөн хүн түшигтэй

Өндөр уул нөмөртэй

Өвгөн хүний хэлсэн шувтарлага их

Өндөр уулын ташууд сүүдэр их

Өвгөн хүргэн хайртай боловч хар нь их

Өндөр хэрэм нөмөртэй боловч хуугиа нь их

Өвгөн хүргэн ээлтэй

Өндөр мод нөмөртэй

Өглөө эрт босож

Өндөр уулын оройд гар

Өлөн буга урамдах

Өндөр мод цуурайтах

Өлссөн барсын хүрхрэх дуунд

Өндөр модны бич ойчиж идэгдэнэ

Өнгөрсөн борооны дараа

Өөдөн цув нөмөрч

Өнгөрсөн бухалдайн хойно

Өндөр цагаан мануул босгоно

Өнгөрсөнтэйгээ адилтгавал

Өндөр тэнгэрт гарчээ

Өрөөл бусадтай адилтгавал

Өлмий доор нь зогсчээ

Өндөр газар эмээлээ зас

Далд газар эсэргүүгээ сэр

Өндөр гэр эзнээ басах

Өргөн хороо малаа басах

Өндөр даваанд уналгаа

Өргөн голд биеэ

Өндөр даваанд уналгаа

Өргөн мөрөнд гаталгаагаа

Өндөр малгай биед зохихгүй

Эсгий хавтага ташаанд зохихгүй

Өндөр малгай өмссөн хүн

Сүйхэнд сууж болохгүй

Өндөр малгайг сагалдаргагүй өмсчихлөө

Өнөөдөр салхигүйдээ болжээ

Өндөр мод барьсан хүнд нохой өшөөтэй

Үнэнийг хэлсэн хүнд хүн өшөөтэй

Өндөр модны үндэс урт

Өнөр хүний үндэс хол

Өндөр модны шуугиан их

Өстөн хүний занал их

Өндөр модонд авирах гэвэл

Үе гишүүг нь эр

Өлөн чоныг барих гэвэл

Үүр хөлийг нь ол

Өндөр модонд шуугиан их

Өөд хүнд атаа их

Өндөр нарсыг салхи ганхуулна

Өндөр эрийг өвчин ганхуулна

Өндөр насны найр

Өнөр олны баяр

Өндөр нь хавтгараа давах

Өргөн нь нарийнаа авах

Өндөр толгой дээр гарвал нүдний хужир

Өвгөн хүнтэй харилцвал чихний хужир

Өндөр тэнгэр өгдөг

Хархан тэнгэр хардаг

Өндөр тэнгэр өргөдөг

Ханхар тэнгэр хардаг

Өндөр тэнгэр

Өргөн далай

Өндөр тэнгэр эцэг

Өргөн далай эх

Өндөр тэнгэрийн өглөг мэдэх

Үеийн дүүгийн тааламж мэдэх

Өндөр үзээд инээхэд

Богино дуурайж баярлана

Өндөр уул морийг зовооно

Өст санаа биеийг зовооно

Өндөр уул нөмөр болдог

Өвгөн хүн түшиг болдог

Өндөр уул нөмөртэй

Өвгөн хүргэн сахалтай

Өндөр уул нөмөртэй

Өвгөн хүн түшигтэй

Өндөр уул оройдоо цастай

Өнчин хүн сэтгэлдээ зовлонтой

Өндөр уул үерийн уснаас айхгүй

Өндөр уул чулуугаараа

Ургаа мод үндсээрээ

Өндөр ууланд авирахгүй бол тэнгэрийн өндрийг мэдэхгүй

Гүн гангыг өнгөрөөхгүй бол газрын зузааныг ухахгүй

Өндөр ууланд шат ч бий

Өргөн далайд сал ч бий

Өндөр уулын нөмөр сайхан

Өвгөн хүний түшиг сайхан

Өндөр уулын нөөлөг их ч нөмөр нь их

Өндөр настны өгүүлэх нь их ч хашир нь их

Өндөр уулын оройноос ус гарахгүй

Омогтой хүнд эрдэм тогтохгүй

Өндөр уулын өвөр дээр байдаг

Өргөн голын зах дээр байдаг

Өндөр уулын хөтөл зорь

Өргөн мөрний олом зорь

Өндөр хаданд үнэг золтой

Өндөр хадамд хүргэн золтой

Өндөр хадны орой хоосон

Өөдөрхүү хүний толгой хоосон

Өндөр хадны өвөр хар

Өнчин хүний элэг хар

Өндөр хадны өвөр хар

Үгээгүү хүний сэтгэл хар

Өндөр хөх огторгуйд нар сар ээлжилсээр

Өдөр шөнийг өнгөрүүлэх

Өнгийг эрмэлзэгч ертөнцөд нэр ашгийг хүссээр

Энэ насыг нөхцөөх

Өндөр хэрэмтэй айлын нохой хэцүү

Өндөр настай хүний хар хэцүү

Өндөр гарвал унахыг хэрсүүл

Үнэнийг хэлбэл өшихийг хэрсүүл

Өнчин хүн өөлөмтгий

Өндөр мод шуугимтгай

Өнчин хүний элэг хар

Өндөр уулын өвөр хар

Өөлдийн өөдөс

Өндөр модны тайрдас

Өст санаа биеийг зовооно

Өндөр даваа морийг зовооно

Өшөөт санаа биеийг зовооно

Өндөр уул морийг зовооно

Үнэнийг нь хэлсэн хүнд хүн (дайсан) өшөөтэй

Өндөр мод барьсан хүнд нохой өшөөтэй

Үнэнийг хэлсэн хүнд дайсан өшөөтэй

Өндөр мод барьсан хүнд нохой өшөөтэй

Үүр цайсан хойно

Өндөр цагаан мануухай босгох

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Өндөр хэрэмтэй айлын нохой хэцүү

Өндөр настай хүний хар хэцүү

Тайлбар: амьдралын туршлага ихтэй хүнтэй харьцах хэцүү

Өндөр уул чулуугаараа

Ургаа мод үндсээрээ

Тайлбар: уул өндөр эсэхийг чулуугаар нь, модны ургалтын байдлыг үндсээр нь мэдэж болдог