илүү

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ilь:]

Үндэсний бичиг

ᠡ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯ‍ᠠ‍ᠬᠥᠣ

(илэгүү)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

тэм.

1. Тодорхой тоо, хэмжээнээс хэтрүү, хэрэгцээнээс их
2. Хэрэггүй, дэмий
3. Давуу, сайн

Нийлмэл үг

илүү гаргах - а.тоо хэмжээ хэтрэх. б.бусдаас арга чадвараараа давах

илүү гэр - суух гэрээс гадна юм агуулах, мал оруулах зэрэг аахар шаахар зүйлд хэрэглэх гэр; бага гэр, банаг

илүү зам явах - ахиу зам явах

илүү орон тоо - а.хүний ажиллах хүчин тогтоосон тооноос хэтрүү орон тоо

илүү ааш - хамаа, холбогдолгүй зүйлд хүрэлцэх зан

илүү зан - хэмээс хэтрүү зан, хэрэггүй зан

илүү санаа - а.бүтэхгүй, хэрэггүй зүйл хийх оролдлого; б.ихэд горилох хомхой сэтгэл

илүү үг - хэлэхгүй байвал зохих дэмий үг

илүү үзэх - а.сайн харах; б.өөрөөсөө давууд атаархах, ад үзэх

илүү харах - а.сайн харах; б.бусдын юманд шунах, улам авахыг хүсэх

илүү хэлэх - хэтрүү ярих

хүнийг илүү хэлэх дуртай хүн - хүнийг давуулж ярих дуртай хүн

илүү яриа - шаардлагагүй яриа, чалчаа үг

арай илүү - арай сайн

илүү баярлах - улам их баярлах

илүү мэдэх - давуу сайн мэдэх

илүү од зурхай. - сарны зурхайн ёсны арван нэгэн гарагийн нэг, хорин өдөр нэгэн хэмжээ, хорин есөн жилд нэгэн эргэлт болно

илүү сайхан - бусдаас сайхан

илүү тус хүргэх - арай их тус хүргэх

илүү ухаалаг хүн - давуу ухаантай хүн

илүү хайрлах - давуу хайрлах

илүү чадалтай - давуу чадалтай

илүү чухал - нэн чухал

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

и|лүү тэм.. ~ орон тоо, илүүвтэр, илүүхэн

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠡ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯ‍ᠠ‍ᠬᠥᠪᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷ
ᠡ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯ‍ᠠ‍ᠬᠥᠪᠳ᠋ᠣ᠊ᠷᠳ᠋‍ᠠ‍ᠬᠥᠣ
ᠡ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯ‍ᠠ‍ᠬᠥᠳ᠋‍ᠠ‍ᠬᠥᠣ
ᠡ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯ‍ᠠ‍ᠬᠥᠳ᠋‍ᠠ‍ᠬᠥᠭᠡ᠊‍᠊ᠨ
ᠡ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠯ‍ᠠ‍ᠬᠥᠭᠡ᠊ᠨ

/~втэр /~втэрдүү /~дүү /~дүүхэн /~хэн

Хоршоо үг

• илүү дутуу - а.яв цав биш; б.хэрэгтэй хэрэггүй; в.их бага
• дутуу харах - а.шунах; б.гоочлох
• илүү дутуу - хэрэгтэй хэрэггүй зүйл, дэмий илүүц юм
• илүү дэлүү - илүү, ахиу юм харах, шунахайрах байдал
• илүү халиу - давуу сайн

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

илүү сарын бямба өдөр - огт хэрэггүй, илүүц явдлыг зүйрлэсэн хэллэг

илүү үгтэй - хов жив зөөдөг зантай~Илүү үгтэй зарим нь “Балдан өдий олон жил дарх хийхдээ өөртөө байхгүй ч өрөөл бусдаас хумс чимх юм цуглуулахад ганц охиныхоо чихэнд гялайх юмтай болсон байлгүй яах вэ. Олны нүдэн дээр гарсангүй” гэсэн янз бүрийн яриа ам дамжсаар өвгөн дархны сонорт хүрчээ (Б.Дариймаа, Хос мөнгөн бугуйвч).

илүү үгтэй илгэн хоншоортой - (хошин) дэмий олон үг хэлдэг, болох болохгүй олон юм ярьдаг~Би илүү үгтэй илгэн хоншоортой байвал бүгд миний шодон гэзгийг хуу татан хаяж, нурууг хугалан алж орхиход гомдохгүй гэж өчин сөхөрч толгой гудайлгав (Ж.Пүрэв, Гурван зангилаа).

илүү үзэх - өөрөөсөө давуутайд атаархах~Ойрын хэдэн өдөр Нансалмаа хүүхэн Базарыг шохоорхож, тэдэнтэй маргахаа больсон. Илүү үзэж, хялайж ч хардаггүй болсон (О.Бямбажав, Саруул зам).

илүү харах - олох, хүсэх зүйлд үлэмж хувиар горилох, хожоо харах~Энэ нөхөр жаргал даахгүй илүү харж намайг доромжиллоо гэж зэвүүцэх өшөө хорсолд автдаг л даа (Б.Пүрэвдорж, Нууцхан сэтгэл).

илүү харж билүү долоох - улам цаашлах, даврах~Тэр уг нь ганц бэлтрэг олж тэжээе гэсэн бодолтой байсан хүн чинь энэ долоогийн дундаас хамгийн өсгөлүүн нэгийг нь сонгоод авчихад л болох байтал илүү харж билүү долоодог нь ч юу билээ дээ. Тэр энэ нэг үүрийн долоон бэлтрэгийг бүгдийг аваад ирдэг нь Дорж, Гао Зянь Жун хоёрыг дагуулж явснаас болсон хэрэг (Зян Рун, Чонон сүлд).

↑ толгой илүү, тохой өндөр

Хэвшмэл хэлц

Ааш алдвал арван зоосны гарз

Илүү аашилбал есөн зоосны гарз

Дэмий үг дээвэр дээгүүр

Илүү үг өрхөн дээгүүр

Ил барьсан тольтой

Илүү харсан нүдтэй

Илүү аашилбал есөн зоосны гарз

Ихэмсэг аашилбал арван зоосны гарз

Илүү омгийг сэрэлтэй

Ямагт ховдгийг тэвчилтэй

Энгийн үгийг мэдэлтэй

Ичгүүрт явдлыг хяналтай

Илүү санаж

Булуу хэмлэх

Илүү үг бие ороох

Урт хувцас шилбэ ороох

Илүү үг толгойд арандаг

Илүү үгтэй

Самуун зантай

Илүү хөдөллөө гээд мах элэгдэхгүй

Илүү хэвтлээ гээд нас нэмэгдэхгүй

Илүү хэлснээс

Дутуу хэлсэн нь дээр

Илүү юманд үг барах

Талаар юманд талаа барах

Их санасан газар гөрөөс үгүй

Илүү хэлсэн үг явц үгүй

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Илүү аашилбал есөн зоосны гарз

Ихэмсэг аашилбал арван зоосны гарз

Тайлбар: хэмээс хэтрүү ааш гаргах ашиггүй

Илүүгийн дотор дутуу буй

Ихийн дотор бага буй

Тайлбар: их гэж бардамнаж болохгүй, хэдий элбэг ч хомсдох ядуурах үе буй

Илүүд дурлан чулуу зуух

Тайлбар: шунахайрсаар байгаад тэр нь эцэстээ хор болох

Илүү харж

Билүү долоох

Тайлбар: шунаж хоосон хоцрох