мөс

Монголоор

Үгийн дуудлага

[mцsə]

Үндэсний бичиг

ᠮᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ

(мөсү)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. Хөлдсөн ус, ус хөлдөж хатуу төлөвт орсон нь
2. шилж. Мөс шиг гөлгөр тунгалаг талст зүйл

II нэр.

1. Харвах сумны өд наах газар.

III нэр.

1. Хүний ханилгаа чанар
2. Малын яс чанар

Нийлмэл үг

мөс агих - ус хадаалан хөлдөх

мөс барилдах - ус сая гүйцэд хөлдөх

мөс далагнах - ус овойж нуруутан хөлдөх

мөс нэмүүрэх - хавар болж мөс уярах

мөс өрөмтөх - ус нимгэн мөстөн хөлдөх

мөс тээрэмдэх - хавар мөс урсан овооролдож бутрах

мөс унах - хаврын цагт мөс хагаран бутарч урсах

мөс ханзрах - гол, мөрний мөс захаасаа гэсч урсах

мөс хайлах - хөлдүү ус гэсэх

мөс цавтах - мөс ан цав гарч хөлдөх

мөс цөмрөх - а.мөс уяран хэврэгшиж ивэрч унах; б.нимгэн мөс даралт даахгүй цоорох

мөсөн далан - зайр болон мөсний жижиг хэс­гүүд бөөгнөрснөөс үүсч тогтсон мөсөн гүвээ

мөсөн хадаа - намар, өвлийн улиралд урсгал болон тогтоол усан дээр хөдөлгөөнгүйгээр тогтсон мөсөн бүрхүүл

мөсөн уул - а.мөст уул; б.далайд хөвж явдаг асар том мөс

мөсөн оргил - цас мөсөнд мөнхийн хучаастай оргил

мөсөн бөмбөлөг - мөсөн дээр тоглодог спортын нэг төрөл

мөсөн хотхон - мөсөөр урласан бүтээлийн цогц

мөсөн галав геол. - газрын хөрсний нэлээд хэсэг нь мөсөнд хучаатай байсан үе

умард мөсөн далай - дэлхийн бөмбөрцгийн умард туйлын үлэмж их мөс

мөсөн хужир - шахмал хужир

мөсөн чихэр - элсэн чихэр, бурмыг усанд уусгаж, жигнэхэд талст хэлбэртэй барилдсан тунгалагдуу цагаан болон шаргал өнгөтэй мөстэй адил чихэр

хүний мөсөөр барагтайхан - хүн чанар муутай хүн

хүний мөсөөр сайн хүн - хүн чанар сайтай

мөс муутай - хүн чанаргүй

мөс сайтай - хүн чанар сай­тай

мөс сайтай мал - яс сайтай мал

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

мөс нэр. ~өн уул, мө­сөнд

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠮᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ᠊᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠮᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ᠊᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠮᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠮᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ᠊᠊ᠨ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠮᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠮᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠮᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠮᠣ᠊᠊ᠢ᠊‍ᠰ‍ᠣ ᠪᠡ᠊ᠨ

/~ий /~д /~ийг /~өөс /~өөр /~тэй /~рүү /~өө

хүйтэн л гэсэн үг шүү дээ мөс оке

Хоршоо үг

• цас мөс - хүйтний улиралд орох тунадас болон ус хөлдөж хатуу төлөвт орсон байдал

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

мөс шиг сэтгэл - өрөвдөж энэрэхийг мэдэхгүй хүйтэн, хатуу сэтгэл

мөс залгиулах - урмыг нь хугалж дуугай болгох зэргийн~Ванг Бээжинд явсны хойно хатан нь вангийн ойр их гэрийн тайж Сиюушүнтэй нийлж хошууг дарлан тэнгэр дуугарч шалиг самуун явж байсныг Шагдар ингэж хэлээд ванд мөс залгиулав гэнэ (Т.Өргөн, Шагдар солиот).

мөс залгисан шиг мөлийж, мод залгисан шиг гозойх - а.урам зориг, эрч хүчгүй болох~Төсөл нь бүтэлгүйтсэнээс хойш дахиад хөөцөлдөхөө ч байж, мөс залгисан юм шиг мөлийж, мод залгисан юм шиг гозойн явдаг болсон. б.маш их айх гэсэн санаа

мөс муутай - хүн чанар багатай~Балдангаас хол хөндий л яваарай, хүний ул шагаймхай, мөс муутай эр дээ гэж захиж, тиймдээ л тархин дээгүүр алхаад яваа юм даа гэлээ (Ж.Дашзэгвэ, Жаргаагүй үлгэр). ~Би ийм хүний мөс муутай хүн юм гэж үү? ... Алимаа, Жаргал гуай хоёрыг мартаж яаж болох вэ дээ? Хөөрхий муу Алимаа бид хоёр хэчнээн дотно, яаж үерхэж байлаа (Аянга буусан мод).

мөсөн дээр барьсан байшин шиг - суурь муутай бөгөөд аюултай зүйл гэсэн үг~Энэхүү зэр зэвсгийг омгойлбол, нийгэм журамт бүтээн байгуулалт чинь мөсөн дээр барьсан байшин шиг суурьгүй болно (Б.Мандах, Хөлөний хөвөөнд).

Хэвшмэл хэлц

Мөн нас өтөлж хөгширсөн нь

Нэг өдрийнх биш

Мөс гурван тохой хөлдсөн нь

Нэг шөнийх биш

Мөнгө шиг цагаан

Мөс шиг мөлгөр

Мөс залгисан шиг мөлийж

Мод залгисан шиг гозойх

Мөс хадаалах нэг шөнө биш

Нас өртөмших нэг шөнө биш

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Мөсөн дээр барьсан гэр

Цасан доор булсан юм

Тайлбар: а.хөлдөх; б.баталгаа муутай зүйл

Мөнгө шиг цагаан

Мөс шиг гөлгөр

Тайлбар: цагаан болоод тэгш гөлгөр, цэвэрхэн зүйл

Мөнгөн амтай

Мөсөн дотортой

Тайлбар: сайхан ярьдаг ч хүйтэн сэтгэлтэй хүн

Мөс хадаалах нэг шөнө биш

Нас өртөмших нэг шөнө биш

Тайлбар: аливаа зүйл жам ёсны дагуу алгуур болдог