цас

Монголоор

Үгийн дуудлага

[ʦasă]

Үндэсний бичиг

ᠴ‍ᠠ‍‍ᠰ‍ᠣ
ᠴ‍ᠠ‍ᠰ

(часу)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I нэр.

1. Өвлийн цагт агаарт усан талстууд бий болон улмаар газрын гадаргуу дээр буух агаарын тунадас

II нэр.

1. Зэс, цайр хоёрын хольц бүхий хиймэл төмөрлөг

Нийлмэл үг

цас арилах - орж байсан цас зогсох

цас будрах - цас бага багаар хаялах

цас бургах - цас будрах

цас бургинах - цас будрах

цас лавсах - цас малгайлан орох

цас малгайлах - том том ширхэгтэй цас ихээр орох

цас нүдлэх - цас алаг цоог хайлж, газар цоохортох

цас орох - газрын гадаргуу дээр цавцайм унгарил ширхэгүүдээр тунадас буух

цас тогтоох - хөрсний чийгийн нөөцийг ихэсгэх, өвөлжиж буй таримлыг дулаалах зорилгоор тариалангийн талбай, бусад газарт цас хуримтлуулах

цас унах - өвөл цагт агаарын тунадас газарт унах, буух

цас хайлах - а.халуун дулаанаас цас гэсч, ус болох; б.цасыг саванд хийж, зориуд хайлуулах

цас хаялах - цас бага багаар орох

цас хөрлөх - цас дагтаршиж хатуурах

цас хөртөх - цас хөрлөх

цас хунгарлах - цас хурж, далагнах

цас цоохорлох - цас нүдлэх

цас цэвэрлэгч - автомашин болон тусгай арал дээр суурилагдсан анжис, сойз зэрэг хэлбэртэй, автомашины зам, гудамж талбай, явган замын цас цэвэрлэх машин

цас шуурах - ширүүн салхи цасыг хуйрагнуулан үлээх

цасаар шуурах - цас салхины хүчинд дэгдэх, цасаар шавхуурдан шуурах

цасан бүрхүүл - газрын гадаргад үүссэн цасан хучлага

цасан зуд - ихээхэн цас орж, мал амьтан бэлчээргүй болдог байгалийн гамшиг

цасан нураг - уулын эгц хажуугаас нурах их цас

цасан шуурга - газрын гадаргын агаарын давхаргад салхиар туугдсан цасан ширхгийн урсгал

цасан цагаан - а.цас шиг цагаан; б.цав цагаан өнгө

цасан чихэр - элсэн чихэр

цасанд идэгдэх - хөлдөлт, гэсэлт хосолж хүйтний эрч эрчимжсэн нөхцөлд цасан бүрхэвч чулуулгийг эвдлэн элээх явц

цасны найр - монголчуудын намар анхны цас ороход нутаг голоороо хийдэг уламжлалт зан үйл

цасны өрөмтөл - цасан бүрхэвчийн дээд талын нимгэн давхарга түр зуурын дулааралтаар хайлж царцсанаас үүсдэг мөст давхарга

цасны ус - цас хайлуулж авсан ус

цасны хил - хуримтлагдсан болон хатуу тунадас /цас/ түүний хайлах, уурших хэмжээнээс илүү байдаг газар нутгийг ялгасан зааг

амны цас - зөвхөн хүний унданд хэрэглэхүйц бага цас

малын цас - мал идэж хүрэхүйц цас

цасан хонх - зэс, цайрын хольц бүхий төмөрлөгөөр хийсэн хонх

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

цас нэр. *анг­лиар ус ~ шиг ярих (чөлөөтэй ярих), цасны, цасанд, цасаар, цаснаас, о.тоо байхгүй!

Хоршоо үг

• цас зуд - цас их орсноос хүйтэрч, малын өвс, бэлчээр хомсдох бэрхшээл
• цас мөс - хүйтний улиралд газарт буух агаарын тунадас болон мөс
• цас хяруу - цан хяруу
• ус цас - а.агаарын чийг; б.унд ус
• үүл цас - агаарт хуралдсан чийг, хүйтрэхээр доош буусан нь
• бороо цас - халуун, хүйтний улиралд газарт буух агаарын тунадас

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

цасанд үзүүрхэх - бэрхшээл зовлонг зоригтой туулан гарах

ус цас шиг - а.төлбөрөхгүй; б.гаднын ямар нэг хэлээр чөлөөтэй ярих: Англиар ус цас шиг ярих

цасан дээр хяруу нэмэх - уруудсан дээр нь дарлах~Яах нь вэ муу дүүгээ дандаа муучилж байх юм. Цасан дээр хяруу нэмээд гэж ээж нь ахыг нь зэмлэв.

цасанд үзүүрхэх - бэрхшээл зовлонг зоригтой туулан гарах~малчдад цасанд үзүүрхэх зориг тэсвэр хатуужил байсан гэдэг.

↑ ус цас шиг

Хэвшмэл хэлц

Нас биеийг дарна

Цас уулыг дарна

Ус мэт урсгаж

Цас мэт цацах

Цас ихэдвэл зуд болно

Цанх ихэдвэл полог болно

Цас уулыг дарна

Нас хүнийг дарна

Цас хайлах

Цааз хазайхгүй

Цахиурын чинээн үүлнээс

Цас мөндөр асгана