хавирга

Монголоор

Үгийн дуудлага

[xȧwiraǧʌ]

Үндэсний бичиг

ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭ᠎᠎ᠠ

(хабирг-а)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

1. биезүй. Хүн болон нугалмайт амьтны сээр, нуруу өвчүүг холбож цээжний хөндийг үүсгэдэг тахир нарийн яснууд
2. шилж. Юмны хажуу тал
4. шилж. Хагас дугуй хэлбэртэй юм, хавирган хэлбэртэй юм

Нийлмэл үг

богино хавирга - өвчүүний дээд этгээдийн охор хавирга

өндөр хавирга - мал, амьтны хааны дөрвөн урт хавирга

хавирга мод - хоёр босоо баганын хооронд тэнцүү зайтай хөндлөн тааруулсан олон бөөрөнхий мод, авирах дүүжигнэх зэрэг элдэв хөдөлгөөн хийж болох биеийн тамирын хэрэгсэл

хавирга нэвт хөрөх - голд хүйт ортол даарах, маш их даарах

хавирга хадах - хавирганы толгойг сээрнээс салгах

хавирга хугарах - хавирганы яс гэмтэх

хавиргаар хатгах - сүвээ, цээжний хажуугаар хавирга орчмоор хатган өвдөх

хавирганы булчин - хавирганы ясны завсар дахь булчин

хавирганы бураа - хавирганы толгой

хавирганы гялтан - хавирганы хальс

хавирганы толгой - хавирганы сээртэй залгах бондгор үзүүр

хавирганы хальс - хавирагны дотор гадуур бүрсэн хальс

хавирга нуруу - байшин барилгын ноён нурууны хажуугийн нуруу, хөндлөн нуруу

хавирган анги цэрэг - хажуу жигүүрийн анги

дөрөөний хавирга - дөрөөний гуя

уулын хавирга - уулын хажуугийн хэлбэрүү газар

хавирган дөрөө - хавирга мэт матгар хоёр төмрийг өөд өөдөөс нийлүүлэн гагнасан зууван хэлбэрийн тавагтай дөрөө

хавирган сар - хавирга мэт хэлбэртэй шинийн болон хуучдын сар

хавхны хавирга - хавхны төмөр хүрээнд бэхэлсэн хоёр матмал төмөр

хавирган цэцэг урга. - дөрвөн ирмэг бүхий шулуун иштэй, бариулгүй чагтлан ургасан навчтай, хөхөвтөр баг цэцэгтэй нэг наст өвслөг ургамал, эмэнд орно

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

ха|вир|га нэр. *~ хэрзийх (турж эцэх) шилж. (хажуу тал) ~ нуруу (байшингийн хажуу нуруу), хавирганы, хавирганд, хавирганаас

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷᡍ‍ᠠ‍᠊ᠨ ᠊ᠣ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷᡍ‍ᠠ‍᠊ᠨ ᠳ᠋ᠣ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭ᠎᠎ᠠ ᠊ᠢ᠊᠊ᠢ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷᡍ‍ᠠ‍᠊ᠨ ᠡᠴ᠊‍᠊ᠨ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭ᠎᠎ᠠ ᠪᠡ᠊ᠷ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭ᠎᠎ᠠ ᠲ᠋‍ᠠ‍᠊ᠢ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭ᠎᠎ᠠ ᠡᠣ᠊᠊ᠷᠣ᠊ᡍᠣ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭ᠎᠎ᠠ ᠪᠡ᠊‍᠊ᠨ
ᠬᠠᠪᠢ᠊ᠷ᠊ᠭ᠎᠎ᠠ ᠨᠣ᠊ᡍᠣ᠊ᠣ᠊᠊ᠨ

/~ы /~д /~ыг /~аас /~аар /~тай /~ руу /~аа /~ууд

Хоршоо үг

• хавирга сүвээ - цээжний хажуу хэсэг
• хажуу хавирга - хажуу тал, ойр дэргэд, хавь ойр, ойр тойрныхон

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

хавирга нэвтрэх - ихэд даарч жихүүцэх

хавирга нь хэрзийх - маш их турж эцэх

хавиргаа хазах - ойр орчныхоо хүмүүст хор хүргэх гэсэн санаа

хавирга муут - ойр орчим, хажууд байхад нь түшиг муутай

хавирга таших - хажуу талаас цохих, довтлох

хавиргаараа эргэх - бүтэл нь хазайх, хэрэг явдал буруугаар эргэх

хавирга муут - ойр орчим, хажууд байхад түшиг муутай~Хавирга муут хүний мөс чанар нь удахгүй танигдана аа.

хавирга нэвтрэх - их л даарах жиндэх~Гэтэл энэхүү хавирга нэвтрэх хаврын хүйтэнд хагархай дээлтэй Цогт минь хэдэн хоног болохдоо яадаг билээ (Чимэддорж, Шар мөрний долгион).

хавиргаа хазаж, хүйгээ хүчирхэх - ойр дотныхоо хүнд гай хүргэх~Өүлэн эх уурлаж, завилан суугаад хоёр хөхөө гаргаж, хоёр өвдөг дээрээ барьж өгүүлрүүн

хавиргаа хазах - ойр орчныхоо хүмүүст хор хүргэх~Хаяагаа хадарч, хавиргаа хазаад... одоо түүнийг гэх хүн энэ суманд лав байхгүй.

хавиргаараа эргэх - бүтэл нь хазайх, хэрэг явдал буруугаар эргэх~Ялангуяа энэ зүйл нэг хавиргаараа эргэчих юм бол өнөө хэрүүл маргаан өдөөдөг муу нэртэйгээрээ нь бас над руу эргэж болохыг хэн байг гэх билээ (Ц.Цэдэнжав, Хаврын урь).

хавиргад нь зайгүй явж, харцагад нь үегүй явах - дотно үерхэх, салахгүй хамт байх~Ямар гүүнээс ийм унага гардаг, ямар хүнээс ийм хөвгүүн гардаг вэ. Хавирга тань зайгүй явна, харцага тань үегүй явна (Жангар).

хавирга нь хэрзийх - маш их турж эцэх~Лүмбэнгийн өөдөөс үржлийн станцын гурван сычев гарч ирлээ. Хавирга нь хэрзийж, сүр сүлд нь унтарсан тэр гурван амьтан дайралдсан бүхнийг сэжилж хаяхаар завдан айсуй (С.Эрдэнэ, Эзэн).

хавирга таших - хажуу талаас цохих, довтлох~Хэдэн залуус хавирга ташиж, нүүр толгойгүй зодоод хүн харахын аргагүй болгосон байна билээ.

хавирга хатгаж сүвээ сэжих/сүлбэх - өдөөн хатгах янз байдал~Хавирга хатгаж, сүвээг нь сүлбэж, нүд рүү нь хуруугаа хийх шахсан ч мань нөхөр хөдөлсөнгүй.

Хэвшмэл хэлц

Хавгүй газар

Хавирга хугархай

Хавирга нуруундаа түшиг

Нуруу хавиргандаа түшиг

Ханчир даахгүй харвинтай

Хавирга даахгүй гадартай

Хараал нь ерөөл бол

Хавирга нь тээг бол

Хариу байвал бариу байна

Хавирга байвал сүвээ байна

Хариу байвал зөрүү байна

Хавирга байвал нуруу байна

Яс ярзайх

Хавирга харзайх

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Хавирга хатгаж сүвээ (сэжих) сүлбэх

Тайлбар: өдөөн хатгах, янз байдлыг туршин үзэх