хур

Монголоор

Үгийн дуудлага

[xur]

Үндэсний бичиг

ᠬᠣ᠊᠊ᠷ
ᠬᠣ᠊᠊ᠷ᠎ᠠ

(хур) ~ тарга (хур-а) ~ бороо

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I тэм.

1. Удаж, хуримтлагдсан юм

II амьт.

1. Өнгө харавтар, бие хавтгай, сүүл охор, ургамлын нахиа, шавжаар идэшлэдэг, модонд оршдог, агнуурын шувуу

III нэр.

1. Агаарын тунадас, цас бороо

IV.

1. хур хар чимээ. (а.адгуус амьтны хамраа дуугарган догширох дуу чимээний байдал; б.хүний уур хилэн бадарч, догшин аашлах байдал).

Нийлмэл үг

хур азарга - а.азарга тавьсан цагаас биед нь гар хүрээгүй эмнэг азарга; б.хур дэлтэй азарга

хур аргал - тухайн жилдээ түлж бараагүй үлдсэн аргал

хур баян - үе улиран хуримтлуулж цуглуулсан эд хөрөнгөтэй хүн

хур бэлчээр - а.ерөөс мал ороогүй нөөц бэлчээр; б.жилийн жилдээ нөөцтэй байдаг бэлчээр

хур гуниг - удаан хугацааны гуниг

хур дэл - а.морь малын мундааны орчмын хяргаагүй үлдээсэн хэсэг; б.хяргалгүй жил өнжүүлсэн дэл

хур таргатай мал - удаан хугацаагаар унаж эдлэлгүй таргалуулсан мал

хур өвс - урьд жил нь хэрэглээгүй өнжмөл өвс

хур орох - а.мал сүрэг хур таргатайгаар онд орох; б.бороо цас орох

хур салаа - элэгдсэн модноос дахин ургасан, нарийн салаа мөчир

хур сонгино - тарьсан газартаа жил өнжиж ургасан сонгино

хур тавих - морь, унаа зэргийг хэдэн жилээр унаж эдлэхгүйгээр сүрэгт нь тавих

хур тарга - тарга алдалгүй онд орсон малын хуучин тарга

хур тариа - а.хуучин гуурснаас ургасан тариа; б.жил удаан хадгалсан тарианы зүйл

хур хөрөнгө - олон жил хурааж цуглуулсан эд хөрөнгө

хур хүч - тэжээвэр малын жил өнжсөн тарга

хур цас - салхи, нарны нөлөөнөөс тусгаарлагдсан газарт, жилийн турш болон улирлын цасан бүрхэвч тогтдог хугацаанаас удаан хугацаагаар хайлдаггүй цас

хур чийг - бороо тасралтгүй орж байсан газрын хөрсний чийг

гургуул.

хар -

хур буух - цас бороо орох, тунадас унах

хур орох - бороо орох

хур хэмжүүр - хур тунадасны хэмжүүр

хурын улирал - бороо хур элбэг ордог улирал

хурын үүл - борооны үүл

хурын хөл татрах - хур борооны улирал дуусах цаг

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

хур нэр. хурын, хураар

Хоршоо үг

• хур бороо - агаарын тунадас
• нар хур - нар болон хур бороо
• хур тунадас - үүл, манангаас газарт буух агаарын чийг
• хур ус - а.бороо хур; б.зурхай. сарны зурхайн ёсны жилийн хорин дөрвөн улирлын нэгний нэр, аргын улирлын хоёрдугаар сарын хорьд орчим тохиолдоно

Хэлц үг

Хэвшмэл хэлц

Тэнэг хүн тэхтэй мөргөлдөх

Хур тэнэг хуцтай мөргөлдөх

Хилэн хэдий их боловч ёсноос гарч чадахгүй

Хур хэдий зузаан боловч газраас салж чадахгүй

Хур борооны дараа цэцэг дэлгэрэх

Хур дууны дараа сэтгэл санаа тэнийх

Хур буудаад

Хуц онох

Хур гэдэг үүл

Хувь гэдэг ерөөл

Хур тарган эцдэггүй

Хурга үр салдаггүй

Баз тарган эцдэггүй

Багын үр салдаггүй

Хур ус өнгөрвөл

Хурмал загас шүүнэ

Хурим хийв гэж хүүхэддээ хоол өгөлгүй битгий бай

Хур оров гэж адуугаа услалгүй битгий бай

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Хур тарган эцдэггүй

Хурга үр салдаггүй

Баз тарган эцдэггүй

Багын үр салдаггүй

Тайлбар: хур хүч таргатай мал амьтан амархан эцэж, турдаггүй

Хур борооны дараа цэцэг дэлгэрэх

Хур дууны дараа сэтгэл санаа тэнийх

Тайлбар: дуу хуур сонсоход сэтгэл сэргэдэг

Хур гэдэг үүл

Хувь гэдэг ерөөл

Тайлбар: хүний хувь тавилан гэдэг угаас заяасан байдаг, өөрчлөх аргагүй

Цэцэн үг

Хурын хойдох нар илчтэй

Худлын хойдох ичгүүр шившигтэй

Тайлбар: худал хуурмаг зүйл заавал илэрч олны шившиг болдог