төр

нэр

Монголоор

Үгийн дуудлага

[tцrә]

Үндэсний бичиг

ᠲ᠋ᠣ᠊᠊ᠢ᠊᠊ᠷᠣ

(төрү)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

нэр.

1. Нийгэмд удирдлага, нийтлэг засаглалыг хэрэгжүүлдэг улс төрийн байгуулал
4. Улс
6. Ёс, хууль, цааз
7. Нэр сүр, алдар нэр

Нийлмэл үг

төр байгуулах - засаг төр бий болгох, засаг төрийг мөн чанараар нь хөгжүүлэх

төр барих - засаг төрийг удирдан жолоодох

төр булаах - төр авах

төр авах - төрийн эрхийг хууль бусаар булаан авах

төр шашныг тусгаарласан хууль - төр шашин хоёрыг тус тус нь байлгах ёстой гэсэн хууль

төрийн албаны ангилал - төрийн улс төрийн алба, төрийн захиргааны алба, төрийн тусгай алба, төрийн үйлчилгээний алба

төрийн албан хаагч - төрийн нэрийн өмнөөс үүрэг хүлээсэн, төрийн ажил эрхлэх хүн

төрийн албан хаагчийн тангараг - төрийн албанд ажиллах албан хаагч бүр төрийн хуулиа дээдлэн, төрийн хуулиа үнэнч шударгаар гүйцэтгэхээ илэрхийлсэн амлалт

төрийн байгуулал - улс орныг жолоодон явах удирдах хүчин

төрийн бэлгэ тэмдэг - улс гүрний тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг илэрхийлэх төрийн сүлд, туг далбаа, тамга, төрийн дуулал

төрийн гурван өндөрлөг - Монгол улсын ерөнхийлөгч, Улсын их хурлын дарга, Монгол улсын ерөнхий сайд

төрийн далбаа - улсын далбаа

төрийн дуулал - улсын сүлд дуулал

төрийн зүтгэлтэн - төрд зүтгэж буй хүн

төрийн ёслол хүндэтгэлийн өргөө - улс орны томоохон үйл явдал, гадаадын эрхэм зочид, төрийн тэргүүн нарын айлчлалын үеэр хүндэтгэл үзүүлэх үйл ажиллагаа явагдах газар

төрийн жинхэнэ алба - төрийн захиргааны алба, төрийн тусгай алба

төрийн зохицуулалттай зах зээлийн механизм - төрийн механизмд ороогүй, төрөөс явуулах эдийн засгийн зохицуулалтын чөлөөт систем

төрийн их цагаан туг - есөн хөлт цагаан туг

төрийн өмчийн сургууль - магадлан итгэмжлэгдсэн өөрийн гэсэн статустай төр засгийн зүгээс хяналт тавьж түүний удирдлаган доор татаасаар үйл ажиллагаа явуулдаг боловсролын байгууллага

төрийн өмчийн хороо - төрийн өмчийн эд хөрөнгийн эзэмшилт, хадгалалт хамгаалалтыг сайжруулах ажлыг зохион байгуулах, гүйцэтгэлийг хянах, эд хөрөнгийг хувьчлах, захиран зарцуулах ажлыг зохион байгуулах, орон нутгийн өмчийг удирдах ажилд мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх зэрэг төрийн үйл ажиллагаа эрхлэх улсын хөрөнгийн байдалд хяналт тавьдаг байгууллага

төрийн сангийн зээл - Монгол улсын засгийн газраас тогтоосон амьдралын баталгаажих төвшнөөс доогуур өрхийн болон төрийн албан хаагчийн нэг хүүхдийн их дээд сургуульд суралцах төлбөрийг төрөөс тодорхой хугацааны дараа эргэн төлөх нөхцөлтэйгөөр даах ажиллагаа, төрийн зүгээс санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх нэг хэлбэр

төрийн соёл - эрх чөлөө, тэгш байдал, эв нэгдэл, хуулиа дээдлэх ардчилалын үнэт зүйлсийг эрхэмлэх төрийн үйл ажиллагаа

төрийн соёрхол - Монгол улсын төрийн шагналын шинэ нэр

төрийн сүлд - төрийн мөн чанар, тусгаар тогтнол бүрэн эрхэт байдал, тус орны онцлох шинжийг илэрхийлсэн бэлгэ тэмдэг

төрийн түшээ - Монгол улсын их хурлын гишүүн

төрийн үйлчилгээний алба - ард иргэдэд төрийн үйлчилгаа үзүүлэх сургууль, эмнэлэг, нийгмийн халамж, нийгмийн даатгал, соёл урлаг, шинжлэх ухааны зэрэг байгууллагууд

төрийн тэргүүн - а.төрийг удиран чиглүүлэгч, удирдагч; б.Монгол улсын ерөнхийлөгч

төрийн сайд - засаг төрийн дээд албан тушаалтан

төрийн хэрэг - төрийн үйл ажиллагаа

төрийн шагнал - төрд гавьяа байгуулсан хүнд тусгай зарлигаар олгодог шагнал

төр ёстой - тогтоосон ёс цаазтай

нэр төрийн хэрэг - алдар хүндийн хэрэг

нэр төр хөөцөлдөх - алдар хүнд олох гэж хөөцөлдөх

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

төр нэр. ~ийн далбаа, төрд, төрөөс

Хоршоо үг

• төр бошиг - төр болон төрийн зарлиг, шийдвэр
• төр засаг - улсын дээд эрх мэдэл бүхий байгууллага
• төр цааз - төр болон төрөөс тогтоосон хатуу хууль дүрэм
• шашин төр - шашин болон төр
• цаг төр - тухайн цаг хугацаа, төр засаг
• улс төр - а.улсын засаг; б.улсын гадаад, дотоод төрийн бодлого
• төр нийгэм - тухайн улсын засгийн эрх барих дээд байгууллага болон түүний тогтоосон дэглэм
• төр ёс - төрийн элдэв ёс горим, хууль цааз
• хурим төр - хурим хийх дүрэм ёс
• нэр төр - алдар нэр, алдар хүнд

Товчилсон үг

МАЦУТХГ Монголын Ардын Цэргийн Улс Төр, Хүмүүжлийн Газар

ТЗААЭГ Төр Засгийн Аж Ахуйг Эрхлэх Газар

ТЗГҮААГ Төр, Засгийн Газрын Үйлчилгээ, Аж Ахуйн Газар

ТЗҮААЭГ Төр Засгийн Үйлчилгээ, Аж Ахуйг Эрхлэх Газар

ТНСА Төр, Нийгэм Судлалын Академи

ТХХТ Төр, Хувийн Хэвшлийн Түншлэл

УТЭЗ Улс Төр, Эдийн Засаг

УТЭЗУ Улс Төр, Эдийн Засгийн Ухаан

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

төрийн хутгуур, төмрийн хуурай - төрийн хэргийг хутган үймүүлж, хов жив зөөдөг хүн

төр төмөр нүүртэй - төрийн бодлого хатуу гэсэн санаа

төрийн хар сав - шорон

төрийн төмөр нударга - төрийн хатуу чанд захиргаа

төр түшилцэх - төрийн алба хаах

төр барих/барилцах - төрийн ажил хийж, төр түшилцэх~Шинэ тутам байгуулагдсан намд төр барих туршлага, чадвартай хүн үнэхээр дутагдаж байна.

төрийн төлөө оготно боож үхэх - хүч хүрэхгүй, ухаан дутах~Би мэдэлтэй сэн бол доо. Халхын эр сүвтэн бүхнийг цөмийг цэрэгт дайчилж хөдөлбөл хоорондоо мэрэлцэж хүч нь суларсан хятадыг сандруулж болох л байсан даа. ...За, төрийн төлөө оготно гэгчээр тэр яамай. Харин удахгүй Луу гүний хошуу наадам болох гэнэ билээ (Ч.Лодойдамба, Тунгалаг тамир). ~Төрийн төлөө оготно боож үхнэ гэгчээр юу ч вэ дээ би. Ядахдаа хагас өртөө давхих тэнхээ байхгүй (С.Эрдэнэ, Өвгөн, хүн чулуу хоёр).

Хэвшмэл хэлц

Амь нь бат

Төр нь мөнх

Дэр дээр хэлэлцсэн үг

Төр дээр хэлэлцсэнийг эвдэнэ

Ёс ёмбогор

Төр төмбөгөр

Тив гийгүүлэхийн тул наран

Төр гийгүүлэхийн тул мэргэд ноён

Төв шударга ардыг тэнгэр үүрд ивээнэ

Төр ёсыг дагагчдыг ноён түшмэд өршөөнө

Төмөр зүрхт

Төр барьдаг

Төөрөлгүй явдалт

Төр улсдаа өрх нэмнэ

Түмэн олондоо бүл нэмнэ

Төр гэдэг төмөр нүүртэй

Төрсөн бие махан нүүртэй

Төр дээрх нууц

Дэр дээр задардаг

Төр ёс төвшин бол

Төрийн эзэн мэргэн бол

Төрүүлсэн эцэг эх бүтэн бол

Төрсөн ах дүү төгс бол

Дэргэдэх гэргий

хүүхэд мэнд бол

Дээдийн жаргал тэр

Төр ёсыг засаж явбал хүнд их нэртэй болдог

Төв журам дагаж явбал хүнд их ачтай болдог

Төр мэдэхгүй ноён самуун

Дөр мэдэхгүй бух гандуун

Төр мэдэхгүй ноён хэцүү

Дөр мэдэхгүй бух хэцүү

Төр мэдэхгүй ноёноос

Төвшин явсан зайсан дээр

Төр нь чийрэгжвэл

Түмэн нь жаргадаг

Төр самуурч

Төхөм хамуурах

Төр төмбөгөр

Ёс ёмбогор

Төр төмөр нүүртэй

Төрөл махан нүүртэй

Төр төмөр нүүртэй

Төрсөн бие зөөлөн нүүртэй

Төр түмэн нүдтэй

Төрсөн бие хоёрхон нүдтэй

Төр улс түмэн нүдтэй

Төрсөн бие хоёр нүдтэй

Төр уруудахад түшмэд муу төрнө

Гэр уруудахад хүүхэд муу төрнө

Төр гэдэг төмөр нүүртэй

Төр цаазанд баригдах

Төмөр хадаасанд баригдах

Төр шашин

Тэн чацуу

Түгээмэл гэрэлт нарны гэрэл нь

Дөрвөн тивийг гийгүүлэхийн тулд бий

Түшмэд ноёд сайдын хэрэг нь

Төр улсыг засахын тул бий

Түмэн хүнээс

Төр ёс мэдэх хүн дээр

Цааз мэдэхгүй хүнээс

Сайн сүсэгт сахилтан дээр

Төр мэдэхгүй хаанаас

Төвшин сэтгэлт түшмэл дээр

Шажинд дургүй сахилтнаас сайн сүсэгтэн дээр

Төр үл мэдэх хаадаас төвшин сэтгэлт түшмэл дээр

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

Төр гэдэг төмөр нүүртэй

Төрсөн бие махан нүүртэй

Тайлбар: төр хатуу чанга бодлоготой

Төр ёсыг сахиж явбал түмэн олондоо нэртэй болдог

Төв журмыг дагаж явбал түмэн зүйлийг мэдэж болдог

Тайлбар: шулуун шударга, ёс журамтай явах нь чухал

Төрийн төлөө оготно боож үхэх

Тайлбар: өөрт огт хамаагүй зүйлд санаа зовох

Төрийн хэргийг ганцаар бүү шийд

Харийн аянд ганцаар бүү морд

Тайлбар: төрийн хэргийг олуул зөвших хэрэгтэй