хүнд

Монголоор

Үгийн гарал

Үгийн дуудлага

[xьndĕ]

Үндэсний бичиг

ᠬᠥ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ

(хүндү)

Галиглах зарчим

Үгийн утга

I тэм.

Бодосын хүндийн хэмжээ буюу хувийн жин нь их
Нүсэр, том, хэмжээ цар ихтэй
шилж. Хялбар биш, хүчир, хэцүү
шилж. Хор холбогдол их
Хөдлөх аашлах байдал удаан назгай

II нэр.

Хүний сэтгэлд эзлэх байр сууриар дээгүүр, нэр хүнд, алдар

===Ойролцоо үг=== хүндэвтэр

Нийлмэл үг

хөнгөний эсрэг утга - хүнд

хүнд аж үйлдвэр - машин механизм, үйлдвэрийн хэрэгсэл, цахилгаан түлш үйлдвэрлэх, үйлдвэрүүдийн цогц

хүнд үйлдвэр - хүнд аж үйлдвэр

хүнд буу - үхэр буу

хүнд төмөрлөг - төмрөөс их нягттай хар тугалга, зэс, цайр, диц, кадми, альбин, цагаан тугалга, висмут, мөнгөн ус гэх мэт өнгөт төмөрлөг

хүнд ажил - хатуу бэрх ажил

хүнд алба - хийж гүйцэтгэхэд хүчир, бэрх алба

хүнд байдал - цаг үе, хэрэг явдлын хэцүү түгшүүрт байдал

хүнд бэрхшээл - ярвигтай саад тотгор, хэцүү зүйл

хүнд дарамт - бие махбод болоод сэтгэл санаанд хэцүү дараас болсон зүйл

хүнд зовлон - бие сэтгэлийн хэцүү зүдгүүр, шаналгаа, гачигдал

хүнд нөхцөл - аливаа зүйлийг хийж бүтээхэд бэрхшээлтэй, хэцүү нөхцөл байдал

хүнд өвчин - эдгэрэхдээ удаан, аминд аюултай өвчин

хүнд өвчтөн - өвчин тусч бие нь маш их муудсан хүн

хүнд үүрэг - гүйцэтгэхэд хүчир бэрхтэй чухал ажил хэрэг

хүнд хохирол - ямарваа нэгэн зүйлд учирсан их сүйдэл

хүнд шарх - амь насанд аюултай шарх

хөл хүнд - бие жирэмсэн

хүнд аюул - хохирол сүйдэл ихтэй

хүнд үе - бэрхшээлтэй цаг

хүнд ноцтой - хэрэг явдлын хэцүү, онц түгшүүртэй байдал

хүнд өдөр - бэрхшээл саад ихтэй өдөр

хүнд хариуцлага - биелүүлэхэд хэцүү бэрх үүрэг

хүнд шийтгэл - хатуу ял, зэмлэл

хүнд эрүү - харгис, ширүүн шүүлт

хүнд ял - ял шийтгэлийн хамгийн хатуу нь

хүндээр амьсгаадах - арай ядан амьсгалах

хүнд алхаа - удаан нүсэр алхаа

хүнд биетэй хүн - махлаг том биетэй хүн

хүнд сурталтан - ажилд хэтэрхий албархаг, хөшүүн хойрго ханддаг албан хаагч

хүнд хөлтэй - морь малын удаан явдалтай нь

хүнд хүн - а.тарган хүн; б.шилж. буурь суурьтай хүн

хүнд үзэх - хүндэтгэн чухалчлах

хүндтэй хүн - алдар цуутай хүн

хүндээ алдах - нэр хүндээ барах

хүндээ барах - нэр алдраа гутаах, итгэлээ алдах

Зөв бичихзүй

Үг хувилгах зарчим

Кирил бичгийн зөв бичихзүй

хүнд тэм.. ~ хөнгөн хорш. (хэцүү) ~ хүчир хорш., хүндхэн, хүндэвтэр

Үндэсний бичгийн зөв бичихзүй

ᠬᠥ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ᠊ᠪᠳ᠋ᠣ᠊᠊ᠷ
ᠬᠥ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ᠊ᠪᠳ᠋ᠣ᠊ᠷᠳ᠋‍ᠠ‍ᠬᠥᠣ
ᠬᠥ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ᠊ᠳ᠋‍ᠠ‍ᠬᠥᠣ
ᠬᠥ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ᠊ᠳ᠋‍ᠠ‍ᠬᠥᠭᠡ᠊‍᠊ᠨ
ᠬᠥ᠊‍ᠠ‍ᠳ᠋ᠣ᠊ᠭᠡ᠊ᠨ

/~втэр /~втэрдүү /~дүү /~дүүхэн /~хэн

Орчуулга

Хоршоо үг

хүнд хөнгөн - а.бодосын хувийн жин их болон бага байдал; б.ажил хэргийн хэцүү бэрх болон амар хялбар байдал
хүнд нүсэр - а.том бөгөөд, байрнаас нь хөдөлгөхөд хүчир; б.яршиг төвөгтэй, хүчир бэрх
хүнд бэрх - хэцүү, амаргүй
хүнд хүчир - дааж давшгүй, бэрхшээл ихтэй
хүнд хэцүү - хатуу бэрх
хүнд назгай - удаан хөдөлгөөнтэй
хүнд суртал - ажил албан дээрээ бусдыг элдвээр чирэгдүүлэх зүй бус явдал
алдар хүнд - нэр төр, нэр хүнд
нэр хүнд - олон түмэнд хүндлэгдэх алдар нэр
үнэ хүнд - нэр хүнд
үнэ хүндгүй - нэр хүндгүй, нэр муутай

Этгээд үг

НУМАН ТУЛГУУРТ ОРОХ хэл. хүнд байдалд орох(чөлөөт бөхийн нуруугаараа ялагдал хүлээх мэхэнд орсон мэт болох)

Би мөнгө төгрөгний хувьд нуман тулгуурт ороод тэр машиныг худалдаж аваагүй юм.
Би нуман тулгуурт ороогүй бол өөр ажилд шилжихгүй байсан юм.

Товчилсон үг

ОХГХТХ Онц Хүнд Гэмт Хэрэгтэй Тэмцэх Хэлтэс

ОХЗБГХТХ Онц Хүнд, Зохион Байгуулалттай Гэмт Хэрэгтэй Тэмцэх Хэлтэс

ХҮЯ Хүнд Үйлдвэрийн Яам

Хэлц үг

Өвөрмөц хэлц

хүнд гэж битгий цөхөр, хөдөлгөх аргыг бод, хөнгөн гэж битгий басамжил, өөрийнхөө чинээг тэнс зүйр. - бэрхшээлээс битгий шантар, өөрийн чадал чинээнд юмыг тохируулан хийж бай

хүндээ хөнгөнөөс өгөх - намбагүйтэх, хөнгөмсөг аашлах

хүнд бөгстэй - ажил хөдөлмөрт хойрго

хүнд бөгстэй - ажил хөдөлмөрт хойрго~Хөтөч тун аажуу хөдөлгөөнтэй, хүнд бөгстэй, хайхрамжгүй, дандаа нойрмог юм шиг байдаг байв (“Утга зохиол урлаг” сонин).

хүнд хөлтэй - аажуу, удаан назгай~“Заавал эргэж ирнээ” гэсэн түүний үг тэртээ цаана сонсогдож биеэр бодол мөрөөдлийнхөө агаарт жингүйдэн хэвттэл нэгэн хүнд хөлтэй амьтны ширэг шаржигнуулан алхах сонсдож ухасхийн өндийв (Н.Сүхбат, Мухар цэцэрлэгийн зун).

хүндээ хөнгөнөөс өгөх - намбагүйтэх, хөнгөмсөг аашлах~Цорж минь та таалан болгоож байгаа бол тэр ч таны санаагаар болно. Ер нь нэг муу үрээ унаад алс холын хязгаарт зорино гэдэг тань хүндээ хөнгөнөөс өгч байгаа хэрэг юм биш биз (Ж.Пүрэв, Гурван зангилаа). ~Сампил түүн рүү харж мушийгаад, –Хүндээ хөнгөнөөс битгий өгч бай! гэж чамд мөн олон хэлсэн дээ. Чи ч засрахгүй байсаар тамын оронд тарчлах туучий даа гэж суув (Г.Дамба, Диваажингийн босго өндөр).

Хэвшмэл хэлц

Дээлд заамтай

Хүнд ахтай

Модонд үндэс байдаг

Хүнд угсаа байдаг

Ойр гэж бүү суу

Хүнд гэж бүү ай

Тэнгэрт цагтай

Хүнд зүйтэй

Ходойтой юу үл хийх вэ

Хүнд юу үл бодох вэ

Гэдэс юу үл идэх вэ

Гэртээ юу үл хэлэлцэх вэ

Хөршдөө найдсан хүнсгүй

Хүнд найдсан мөнгөгүй

Хөшүүн зан биед хортой

Хүнд ачаа хөсөгт хортой

Хүзүүнээс зүүсэн бурханаа гээхээс биш

Хүнд өгсөн юмаа гээхгүй

Хүнд ах байдаг

Хувцсанд зах байдаг

Хүнд ахтай

Дээлд захтай

Хүнд ачаа хөсөгт хортой

Хүнд суртал амьдралд хортой

Хүнд ачаанд хүлгийн тар мэдэгдэнэ

Хүчир зовиурт хүний чанар танигдана

Хүнд ачаанд хүлгийн чадлыг танина

Хүчир явдалд хүний зоригийг мэднэ

Хүнд байдаг юм надад бий

Хүний хийдгийг би хийнэ

Хүнд биеэ бүү хөнгөрөөгтүн

Хүчир их засгаа бүү султгагтун

Хүнд биеэ хөнгөнөөр таалах

Хүлэг морио илжгээр солих

Хүнд битгий нүх малт

Өөрөө унахыг мэд

Хүнд бол арван таван

Гэртээ бол тасархай есөн

Хүнд бүү хэлэгд

Нохойд бүү хуцагд

Хүнд гэж бүү цөхөр

Хөдөлгөх аргыг бод

Хөнгөн гэж битгий басамжил

Өөрийнхөө чинээг тэнс

Хүнд ёсонд

Хүлэг уурганд

Хүнд итгэгч хоёр нүд сохор

Хүүхдэд итгэгч нэг нүд сохор

Хүнд их биеэ бүү хөнгөрөгтүн

Хүчир их засгаа бүү султгагтун

Хүнд мянган өдрийн сайн үгүй

Цэцэгт зуун өдрийн өнгө үгүй

Хүнд нөхөр хэрэгтэй

Сүрэгт эзэн хэрэгтэй

Хүнд нүүртэй

Модонд хальстай

Хүнд нэг авьяастай

Хүлэгт нэг явдалтай

Хүнд нэг бодол

Нуманд нэг гичир

Хүнд нэг бодол

Юманд нэг учир

Хүнд нэг санаа байдаг

Зунд нэг ялаа байдаг

Хүнд нэг ухаан

Үхэрт нэг гиваан

Хүнд нэртэй

Модонд сүүдэртэй

Хүнд өгөхөөр

Хүрд бул

Хүнд сэтгэл байдаг

Цахиурт гал байдаг

Хүнд тус хийвэл

Өөрт тус ирнэ

Хүнд тус хийвэл

Хөдөө чинээхэн жаргал

Хүнд тусалснаа март

Хүнээр туслуулснаа бүү март

Хүнд тусгүй

Бурханд буянгүй

Хүнд тусгүй

Хүүрэнд мааньгүй

Хүнд тушаалтан ижил тийшээ нүдэрхүү

Хөгшин чоно бэлтрэг тийшээ нүдэрхүү

Хүнд үнэнч хэрэгтэй

Худалд үнэ байхгүй

Хүнд хүнээ барж

Хүндэд хүндээ бараагүй

Хүнд хоол хэрэгтэй

Хүлэгт өвс хэрэгтэй

Хүнд хэлүүлсэн

Хүлэгт булгиулсан хоёр ижил

Хүнд хэлэх үгээ мэдэхгүй

Хөндийд явах замаа мэдэхгүй

Хүнд цээж дотроосоо элдэг

Хөдсөн дээл гаднаасаа элдэг

Хүнд эх түрүү байдаг

Хувцсанд заам зах байдаг

Хүнд эх түрүү гэж байдаг

Дээлэнд заам зах гэж байдаг

Хүний мах

Хүнд наалддаггүй

Хүнийг оносон хүн жалганд орж

Хүнд оногдсон хүн хүмүүжиж өсдөг

Хүнийг оносон хүн мөхөлд

Хүнд оногдсон хүн тээлд

Хүнийг оносон хүн хүүрлэж дуусдаг

Хүнд оногдсон хүн жигүүрлэж дэгждэг

Хүнийг оносон хүн хүүрт орно

Хүнд оногдсон хүн хүмүүжин хөгжинө

Цаазанд хөнгөлөх

хүндрүүлэх өршөөл бий

Хүнд эндэгдэх

алдагдах явдал бий

Аман зохиолд орсон нь

Зүйр үг

хүнд гэж битгий цөхөр

Хөдөлгөх аргыг бод

Хөнгөн гэж битгий басамжил

Өөрийнхөө чинээг тэнс

Тайлбар: бэрхшээлээс битгий шантар, өөрийн чадал чинээнд юмыг тохируулан хийж бай

Хүнд ачаа хөсөгт хортой

Хүнд суртал амьдралд хортой

Тайлбар: аливаа дарамт саад ажил хөдөлмөрт бэрхшээл учруулдаг

Хүнд тушаалтан ижил тийшээ нүдэрхүү

Хөгшин чоно бэлтрэг тийшээ нүдэрхүү

Тайлбар: хүн өөрт хамаатай зүйлдээ голлон анхаарал хандуулдаг